Anonim Şirket Yönetim Kurulu

6762 sayılı Türk Ticaret Kanununun 1956 yılında yürürlüğe girmesinden sonra, gerek ülkemizde gerekse dünyada holdingler, çok uluslu veya uluslararası şirketler hep anonim şirket statüsü içinde gelişmiş, genişlemiş, anonim şirketlerin bu hızlı gelişimi yeni ihtiyaçlar doğurmuş, bu ihtiyaçlar, bazen statik olan hukuk mevzuatının değiştirilmesi, bazen de mevcut mevzuata doktrin tarafından getirilen yeni yorumlar ile karşılanmıştır. Esasen 6762 sayılı TTKnın gerekçesinde de anonim şirket hukukundaki gelişmelerin durmadığı ancak, baştan aşağı yenileme içinse vaktin henüz gelmediği belirtilmiştir. Ancak hayatın her alanında olduğu üzere anonim şirketler alanında yaşanan hızlı gelişmelerin getirdiği noktada artık köklü bir değişim kaçınılmaz olmuştur. Değişen ihtiyaçlara cevap vermek üzere değerli bilimadamı Prof. Dr. Ünal Tekinalp başkanlığında hazırlanan Ticaret Kanunu Tasarısı 2005 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulmuştur. Anonim ortaklıklar bölümünün neredeyse tamamının yeniden kaleme alındığı bu Tasarıya, 6762 sayılı Kanunun pek az hükmü aktarılmıştır. Anonim şirketler reformu denilebilecek yenilikler, sadece AB şirketler hukuku ile uyumlaştırma amacıyla değil, artık ihtiyaçlara cevap veremeyen hükümlerin çağdaş gelişmeler, teoriler, içtihat birikimi, eleştirel öğreti doğrultusunda yeniden düzenlenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Oldukça uzun bir süre Mecliste bekleyen ve kanunlaşmasından neredeyse ümit kesilen 6102 s. Türk Ticaret Kanunu 13.01.2011 tarihinde TBMM de kabul edilmiş ancak alışılagelmişin dışında yürürlük tarihinden kısa bir süre önce 6335 s. Kanun ile önemli sayılabilecek bir değişikliğe uğramıştır. Yürürlük tarihi değişmeyen Kanun öngörüldüğü üzere 1 Temmuz 2012 yılında yürürlüğe girmiştir . Alt mevzuat çalışmaları özellikle Ticaret Sicil Tüzüğü henüz tamamlanmamış olan yeni Kanunun, yasalaşma sürecinde uğradığı değişiklikler dolayısıyla bu maddelere ilişkin Kanunun Gerekçesiyle arasındaki bağlantısı kopmuş ve hukuk hayatımıza sancılı bir giriş yapmıştır. Bununla birlikte temennimiz, doktrin ve içtihatların da desteğiyle yeni Ticaret Kanunun ticaret hayatına olumlu katkı sağlamasıdır. Anonim şirketlerin zorunlu organlarından olan ve onu idare ve temsile yetkili yönetim kurulu bu alandaki gelişmeler doğrultusunda yeniden düzenlenmiştir. Bu bağlamda yönetim kurulunun yapısından üye sayısına, üyelerin seçiminden azline ve delegasyondan sorumluluğa kadar pek çok hususta esaslı değişiklikler getirilmiştir. On bölümden oluşan bu çalışmada yeni Ticaret Kanununun yönetim kuruluna ilişkin hükümleri mümkün olduğunca mehaz Alman ve İsviçre düzenlemeleri ile karşılaştırılarak uygulamacılara ve konuyla ilgilenenlere bir bakış açısı getirmek amaçlanmıştır. Çalışmada yer alan mülga TTK döneminde verilen Yargıtay kararlarının büyük bir çoğunluğuna Kazancı internet sitesinden (www.kazanci.com), yayımlanmamış 11. HD kararına ise İstanbul 6. Asliye Ticaret Mahkemesinden, atıf yapılan İsviçre Federal Mahkemesi (Bundesgerichtsentscheidungen/BGE) kararlarına (1954 tarihinden sonraki kararlar) Sammlung der Bundesgerichtsentscheide sitesinden (http:// www.bger.ch/index/juridiction/jurisdiction-inherit-template/jurisdiction-recht.htm) ve Prof. Forstmoserin sağladığı olanaklarla Swisslexden erişilmiştir. Bu arada Türk doktrininde alışılmış bir yöntem olmamakla beraber okuyucuya zaman kazandırmak ve karşılaştırma yapma imkânı vermek açısından Federal Mahkemenin konuyla ilgili bazı önemli kararlarına dipnotlarda tercüme yapılmaksızın aynen verilmiştir. ÖNSÖZ Yeni Türk Ticaret Kanunu kapsamında şirketler hukuku özellikle de sermaye şirketleri alanında son derece köklü değişiklikler gerçekleştirilmiştir. Ticaret hayatında son derece önem arzeden ve adeta onun temel direğini teşkil eden Ticaret Kanununda gerçekleştirilen bu değişiklikler kaçınılmaz olmakla birlikte uygulamacılar bakımından bir takım güçlükleri de beraberinde getirmiştir. Yeni hükümlerin yorumlanması ve pratiğe geçirilmesinde eski kaynaklara başvurma imkanının sınırlı olması gerçeği karşısında bu dönemde özellikle akademisyenlere çok büyük görev düştüğünü belirtmek gerekir. Bu alanda yapılacak her çalışmanın yeni Ticaret Kanununun daha iyi anlaşılabilmesi ve uygulanabilmesine katkı sağlayacağı düşüncesinden hareketle bu eser hazırlanmıştır. Anonim şirketlerde yönetim kurulunun bir bütün olarak ele alındığı bu çalışma 6102 s. Ticaret Kanunu yasalaşmadan önce 2010 yılında 2. Basısını yayımladığımız Anonim irket Yönetim Kurulu Üyelerinin Hukuki Sorumluluğu başlıklı çalışmamızdan farklı olarak, yönetim kurulu üyelerinin seçimi, tüzel kişilerin yönetim kurulu üyeliği, görev süreleri, üyelerde aranacak şartlar, üyeliğin sona ermesi, yönetim kurulunun idare ve temsil yetkisini devri, devredilemeyecek görev ve yetkileri, yönetim kurulu üyelerinin hakları ve yükümlülükleri, yönetim kurulu toplantıları, yönetim kurulu kararlarının butlanı ve iptali gibi pek çok yeni konuya değinilmiştir. Yönetim kuruluna ilişkin bu çalışmamızı anonim şirketlerde genel kurul, kuruluş ve paylara ilişkin üç kitabın daha izlemesi planlanmıştır. Her zamanki gibi bu yorucu yazım döneminde desteğini esirgemeyen sevgili eşim Cenap ve canım oğullarım Batuhan ve Volkana teşekkürlerimle Dr. Necla Akdağ Güney İstanbul/Heidelberg Ağustos 2012 İÇİNDEKİLER § 1. Yönetim Kurulunun Oluşumu ve Sona Ermesi 3 A. Genel Olarak Yönetim Kurulu 3 B. Yönetim Kurulunun Seçimi Üye Sayısı Görev Süresi 6 I. Yönetim Kurulunun Seçimi 8 1. Kural 8 2. İstisnalar 8 a. Kamu Tüzel Kişilerinin Üye Ataması 8 b. Yönetim Kurulunun Geçici Üye Ataması 11 II. Yönetim Kurulunun Üye Sayısı 12 III. Yönetim Kurulu Üyesi Sıfatının Kazanılması 15 IV. Görev Süresi 17 C. Yönetim Kuruluna Seçilecek Kimselerde Aranan Şartlar 18 I. Vatandaşlık ve İkametgah 20 II. Tam Ehliyetli Olma 21 III. Mesleki Tecrübe 22 IV. Pay Sahibi Olma Şartı 24 V. Tüzel Kişilerin Yönetim Kurulu Üyeliği 25 D. Belirli Grupların Yönetim Kurulunda Temsil Edilmesi 28 I. Mülga TTK Temsil Edilme Hakkı 28 II. OR Art. 709 a Göre Temsil Edilme Hakkı 31 III. 6102 s. TTK da Temsil Edilme Hakkı 33 E. Yönetim Kurulu Üyeliğinin Sona Ermesi 35 I. Görev Süresinin Dolması