Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Yargılama Yetkisi

Avrupada bir ortak hukuki alan yaratma amacı taşıyan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS), iç hukukumuzun bir parçasıdır. Bilindiği gibi AİHSin en önemli özelliklerinden birisi de, bireye devleti uluslararası bir yargı organı nezdinde dava edebilme yetkisi tanıyan bireysel başvuru hakkı tanımış olmasıdır. Bu çalışmada, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılacak bireysel başvurular karşısında, Mahkemenin yargılama yetkisi incelenmiştir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin inceleme ve yargılama yetkisi, konu, kişi, yer ve zaman bakımından sınırlıdır. Bu unsurların içeriği büyük ölçüde Mahkemenin içtihatları ile belirlenmiştir. Bu bağlamda AİHS ve AİHM kararlarının ışığı altında, Mahkemenin yargılama yetkisi ile ilgili kuralların, bir bütün olarak değerlendirilip açıklığa kavuşturulması amaçlanmıştır.
Bu çalışmada, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarının yerine getirilmesi ve bu açıdan ülkemizde benimsenen yargılamanın yenilenmesi incelenme konusu yapılmaktadır. Bu doğrultuda, milletlerarası anlaşmaların normlar hiyerarşisindeki yeri konusundaki tartışmalar ve değerlendirmelere de çalışmada yer verilmiştir.
Mahkemenin iş yükünü hafifletmek ve yargılama sürecini hızlandırmak için denetim sisteminde birtakım değişiklikler öngören 14 Nolu Protokolün, 1. 6. 2010 tarihinde yürürlüğe girmesiyle birlikte, Mahkemenin mevcut sistemi büyük ölçüde değiştirilmiştir. Bu çerçevede AİHS ve AİHM ile ilgili pek çok konunun yeniden incelenmesi zorunluluğu ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada çeşitli dergilerde yayınlanan makalelerimize de yer verilmiştir. Bu kitabın basımında büyük emekleri geçen Adalet Yayınevi yönetici ve çalışanlarına teşekkürlerimi sunuyorum.