Çağdaş Yönetim Bilimi

Belirsizliğin ve karmaşıklığın giderek arttığı çevre şartlarında başarılı olan yönetim uygulamalarına paralel olarak yönetime dair kavramlar da hızla değişmektedir. Planlamanın ve öngörüde bulunmanın zorlaştığı kaotik çevre şartlarında vizyon kavramı eski önemini yitirmekte ve şimdiki ana odaklanma önem kazanmaktadır. Bugün Pekinde kanatlarını çırpan bir kelebeğin havada oluşturduğu dalgalar, gelecek ay New Yorkta fırtına sistemlerine dönüşebilmektedir. Bir sistemde yapılan ufak bir değişiklik, farklı bir sistemde çok büyük krizlere yol açabilmektedir. Önemsiz görünen değişkenler zaman içinde sistemi büyük ölçüde etkileyebilmektedir. Olayların başlangıç koşullarına çok hassas şekilde duyarlı olduğu görülmektedir. Neden sonuç ilişkileri giderek zayıflamakta ve örgütün doğrusal olmayan olgular bütününü yaşadığı görüşleri yaygınlaşmaktadır. Rastlantısal bir durumla başlayan düzensizlik yerini kendine özgü bir düzene bırakabilmektedir. Fraktal yapılar nedeniyle kullanılan ölçeğe göre, yapılan ölçümler farklı sonuçlar verebilmektedir. Günümüzde doğrusal olmayan ve tahmini imkansız davranışlar sergileyen sistemler, neden sonuca bağlı doğrusal bir mantıkla girdilerin çıktılara dönüşmesi kadar basit değil, karmaşıktır. Karmaşık sistemlerde sonsuz ve rastlantısal değişkenler ile alınan kararların başarısı uygulamaya geçilmeden bilinememektedir. Kuantum dünyasında her şey mümkündür, çünkü evren siyah beyaz mekanize bir sistemden oluşmamaktadır. Bu durumda yöneticilerin başarıya ulaşmasını sağlayan unsur; kararlarını, yönetimi bir bilimsel araç olarak kullanmanın yanı sıra sezgilerine de güvenerek vermesidir. Ancak bunu yaparken olaylara akılcı ve bilimsel bakılması gerekliliği de ihmal edilmemelidir. Bu bağlamda çağdaş yönetim kavramları ve uygulamaları bilinmeli ve bunlar üzerinde düşünülmelidir. Bu kitapta, çağdaş yönetim bilimi kavramlarını kaos ve karmaşıklık bakış açısıyla sunmaya ve okuyucuları bu konular üzerinde düşündürtmeye çalıştık. Çalışmamızda öncelikle okuyucuların, bilgi dağarcığını genişletmek ve kavramlar arası ilişkiler üzerinde daha kapsamlı düşünebilmesine imkan tanımak amacıyla yönetim düşüncesine kavramsal genel bir bakış ortaya konulmuştur. İşletme, strateji, yönetici, girişimci, taktik gibi temel yönetimsel kavramların yanında kurumsal sosyal sorumluluktan duygusal zeka, örgütsel sinizm, yönetimde kaos ve karmaşıklık teorilerine kadar uzanan geniş bir perspektifle çağdaş yönetim ile ilgili konular ele alınmıştır. İkinci bölümde yönetim biliminin tarihsel süreç içerisindeki gelişimini incelemeden yönetim biliminin geniş bir çerçevede ve detaylı olarak ele alınabilmesi için önce bilim, felsefe, bilim felsefesi ve yönetim felsefesi kavramları tanımlanmıştır. Konuya bütüncül bakabilme amacıyla yönetimin tarihçesinin genel boyutlarıyla ele alınmasının ardından yönetim biliminin eski çağlardaki ilk uygulamalarından günümüze kadar ilerleyen gelişimi ve değişimi incelenmiştir. Üçüncü bölümde çağdaş yönetim teorileri, yaklaşımları ve teknikleri; ana fikirleri ve gelişimleri göz önünde bulundurularak ele alınmıştır. Dördüncü bölümde yönetimin ilk fonksiyonu olan planlamanın tanımı, özellikleri, planlamada kullanılan araçlar, stratejik planlama kavramı, planlama okulunun özellikleri ve planlama okuluna yapılan eleştiriler incelenmiştir. Beşinci bölümde yönetimin planlamadan sonraki fonksiyonu örgütleme ele alınmıştır. Bu bölümde örgütleme kavramı, örgüt tasarımı, örgütlerde yetki türleri ve şebeke, sanal, modüler örgütler gibi çağdaş örgüt tasarımları incelenmiştir. Altıncı bölümde yöneltme fonksiyonu başlığı altında yöneltme kavramı, liderlik, güç ve motivasyon konuları ele alınmıştır. Liderliğin oldukça güncel ve her zaman tartışılan bir konu olması nedeniyle konunun içeriği, tarihteki büyük lider ve düşünürlerin bakış açıları, hayatlarından bazı hikayeler ve olaylara yorumlarıyla zenginleştirilmiştir. Yedinci bölümde koordinasyon başlığı altında koordinasyon kavramından sonra bir örgütte koordinasyonu sağlayan temel unsurlardan örgüt kültürü, iletişim ve bilgi teknolojileri incelenmiştir. Sekizinci bölümde yönetimin kontrol fonksiyonu kapsamında kontrol kavramı, temel kontrol araçları, kurumsal denetim kavramı ve bir kontrol yöntemi olarak dengeli sonuç kartı ele alınmıştır. Son olarak dokuzuncu bölümde hayatımızın soyut ya da somut her türlü olgusunu etkilediği için yönetilme gerekliliği yaratan kriz, itibar, marka, değişim, çatışma, risk gibi soyut kavramların yönetimini ifade eden çağdaş yönetim konuları incelenmiştir. Ayrıca kitaba bilimsel araştırma yapmayı isteyen öğrencilere ve araştırmacılara yardımcı olması amacıyla sosyal bilimlerde nicel ve nitel araştırma yöntemleri başlığı altında onuncu bölüm eklenmiştir. Ek bölümde bilimsel yöntem kavramı ve uygulama aşamaları, araştırma değişkenleri, araştırma evreni ve örneklem, bilimsel araştırmalarda geçerlilik ve güvenilirlik kavramları ele alınmıştır. Bunlarla birlikte araştırmacının incelediği konuya göre farklılık gösterebilen nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin uygulanma süreçleri, araştırma desenleri, veri toplama ve veri analiz yöntemleri de incelenmiştir. Ek bölümün hazırlanmasındaki amaç, okuyucuya yapacağı bilimsel araştırmalarda, bilimsel yöntemin aşamalarını geçerli ve güvenilir olarak belirlemesine, süreçte ele alması gereken kavramları anlamasına ve bilimsel araştırma sürecini bütüncül bir bakış açısıyla ele almasına yardımcı olmaktır.