İş Davaları

Çağdaş ilişkiler işçilerin haklarının güvence altına alınmasını gerektirmiştir. İş kanunları, iş ve toplu iş sözleşmeleriyle haklarında iyileştirmeler yapılan işçilerin işverenlerle bu düzenlemelerden kaynaklanan uyuşmazlıkları iş mahkemelerinde çözümlenmektedir. İş ve sosyal güvenlik hukukuna ilişkin uyuşmazlıklar "iş davası" olarak adlandırılmaktadır.

Cumhuriyetin ilk İş Kanunu olan 3008 sayılı Kanundan sonra 931 sayılı İş Kanunu ve daha sonra 1475 sayılı İş Kanunu uygulanmıştır. Anılan Kanunlardan sonraki İş Kanunu olan 1475 sayılı İş Kanunu'nun sadece kıdem tazminatına ilişkin 14. maddesi halen yürürlükte bulunmaktadır. 10.6.2003 tarihinde yürürlüğe giren 4857 sayılı İş Kanunu bireysel iş hukukunu düzenlemektedir. 2821 ve 2822 sayılı Kanunlar toplu iş hukukunun Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunları olarak toplu iş uyuşmazlıklarının çözümünde rol oynamaktadır. Öte yandan sosyal güvenlik hukuku 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu, 1479 sayılı Bağ-Kur Kanunları ile şekillenmiştir. Anayasa Mahkemesi tarafından kimi maddeleri iptal edildiğinden yürürlüğe konulması 1.1.2008 tarihine ertelenen 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, 17.4.2008 tarih ve 5754 sayılı Kanun ile önemli ölçüde değiştirilmiştir.
Özelleştirmenin yasal dayanağı olan 4046 sayılı Kanun ile 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunundan doğan davalara kitabımızda yer verilirken yürürlükten kalksa da önceki uyuşmazlıklara uygulanması gereken 1475 sayılı İş Kanununun hükümlerine ilgili oldukları davaların mevzuat başlıkları altında yer verilmiştir.

6100 sayılı 1.10.2011 tarihinde yürürlüğe giren Hukuk Muhakemeleri Kanunu iş davaları ile ilgili kısmi dava başta olmak üzere yeni ve önemli düzenlemeler getirmiştir. Kitabımızın bu üçüncü baskısında, sözlü yargılama usulünden basit yargılama usulüne geçilen iş davalarında, yargılama kısmına en başta yer verilmiştir.

Kitabımızın baskıya girmesinden çok kısa süre önce 20.6.2012 tarih ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu yasalaşmıştır. İş güvenliği ile ilgili maddi ve manevi tazminat davaları ile ilgili kısımda bu Kanuna göre gerekli açıklamalar yapılmıştır. 6331 sayılı Kanun kitabımızın sonunda konulmuştur.

Öte yandan eserimin baskısı sırasında kamuoyunda "3. Yargı Paketi" olarak adlandırılan 2.7.2012 tarih ve 6352 sayılı Kanun TBMM de kabul edilerek yasalaşmıştır. Anılan Yasanın 39. maddesiyle 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu'nun 1. maddesine eklenen fıkra ile iş ve sosyal güvenlik hukukunun özel bir alt uzmanlık dalı olarak kabul edilecek sosyal güvenlik hukukundan doğan davalar için, birden fazla iş mahkemesi olan yerlerde, ihtisas mahkemesi oluşturulması esası benimsenmiştir. Ayrıca 6352 sayılı Kanunun 40. maddesinde istinaf yolu uygulaması başlayana kadar "karar düzeltme" iş davaları için kabul edilmiştir. Konuyla ilgili düzenlemeler ilgili yerlere işlenmiştir.

İş ve sosyal güvenlik hukuku çağımızın gelişen hukuk dallarından birisidir. Bu nedenle akla gelebilecek her konuda uyuşmazlık çıkarılıp, dava türü haline gelebilir. Ancak bu konuda sistematik bir çalışmada davalar, bireysel, toplu iş hukuku ve sosyal güvenlik hukuku kitapları başlığı altında sırasıyla, tazminat, alacak ve tespit davaları olarak kısımlara ayrılmıştır. Aynı kısımda her dava türü bir bölüm olarak incelenmiştir.

Davalar önce açıklanmış, daha sonra tamamen kurguya dayalı olarak dava dilekçesi örneklerine yer verilmiştir. Mevzuat yeni ve eski, uygulanan ve uygulanması ihtimali bulunan, olarak sıralanmıştır. Bireysel iş hukukuna ilişkin davalarda yürürlükte bulunan kanun 4857 sayılı İş Kanunu, öncesi ise, 1475 sayılı İş Kanunu olduğundan ayrıca isimlerine yer verilmemiştir.
Yargı kararlarına, her dava açıklanırken yer verildiği gibi, öğretinin de o konudaki yaklaşımı sergilenmiş, kişisel kanaatlerimiz de açıklanmıştır. Kararlar, Hukuk Genel Kurulu ve özel daire kararları olarak özet başlıklardan sonra metinler orijinal olarak okuyucunun yararlanmasına sunulmuştur.