Kırılan Kılıç - 1 (han Sarayı)

Kırılan Kılıç romanı, ünlü Kırgız yazar Tölögön Kasımbek'in, eski Sovyet halkları arasında en çok okunan ve şimdiye kadar dokuz dünya diline çevrilen ilk tarihi romanıdır. Tölögön Kasımbek, Kırılan Kılıç 1, Kırılan Kılıç 2, Kelkel (Gelgel), Baskın ve en son kaleme aldığı Çapkın (Kırgın) romanlarıyla en çok merak edilen ve her Türkün kafasındaki "Ruslar Türkistan'a ne zaman, nasıl girdi?" sorularının cevabını vermekte ve siyasi tarih açısından pek de aydınlık olmayan bir döneme ışık tutmaktadır. Nehir roman tarzında kaleme alınan bu eserler; Türkistan topraklarının 19. yüzyılın ikinci yarısında Çarlık Rusyası tarafından nasıl işgal edildiğini, kardeş Türkistan halklarının yüz elli yıla varan kan, göz yaşı ve çile dolu dramlarını bütün çıplaklığıyla dile getirmektedir. Bu özellikleriyle Kasımbek'in romanları Sovyet toplumunda çok büyük yankılar yaratmıştır.
Tölögön Kasımbek, tarihi romanlarını kaleme alırken tamamen tarihi arşivlerden, folklorik kaynaklardan ve canlı şahitlerden faydalanmıştır. Bu nedenle; Kırılan Kılıç romanında geçen olayların içinde yer alan şahıslar da, tarihte yaşayan ve isimleri herkesçe bilinen gerçek kişilerdir.
Kırılan Kılıç romanında, akıllara durgunluk verecek boyutlardaki entrikalar sonucunda gelen Rus istilalarından daha çok, bölgede kurulan hanlık yönetimlerinin kendi aralarında dur durak bilmeyen fitne fesada dayalı iç çekişmeler, iktidar kavgaları, çıkar çatışmaları dikkati çekmektedir.
Feodal yönetim anlayışıyla bir milletin boylara, cüzlere, soylara ve aşiretlere bölünerek birbirlerini nasıl boğazladıklarını; millet olma bilincinin ve milli şuurun yok olması sonucunda gelen esaret yıllarını bütün çıplaklığıyla dile getirmesi bakımından Kırılan Kılıç romanını herkesin okuması gerekir.
Gafletin, delaletin ve ihanetin, felaketi ve esareti nasıl getirdiğini görmek için, Kırılan Kılıç romanının okunması şarttır. Kasımbek, kendine özgü anlatım biçimiyle Kardeş Türkistan halkının sadece siyasi tarihini ve yüz elli yıllık esaret hayatını anlatmıyor; aynı zamanda bölgenin zengin folklorik yapısını, kültürünü, örf ve âdetlerini de oldukça renkli ve çarpıcı örneklerle okuyucusuna sunmaktadır.
Kırılan Kılıç 1 (Han Sarayı) romanını okuyanın olayları daha iyi anlayabilmesi için yazarın diğer tarihi romanlarını, özellikle de Kırılan Kılıç 1 romanının devam niteliğindeki "Kırılan Kılıç 2" (İsyan) romanını okuması gerekir.
Saadettin KOÇ