20. Yüzyıl Türk Düşüncesinde Garbiyatçılık

20. yüzyıl Türk düşüncesinde garbiyatçılık (oksidentalizm) konulu bu çalışmamızda, Said Halim Paşa, Mehmet Âkif Ersoy, Ziya Gökalp, Halide Edip Adıvar, Nurettin Topçu ve Cemil Meriç'in eserlerinde garbiyatçılığı inceledik. Çalışmamızda garbiyatçılığı, Batı medeniyetine yönelik eleştirel bir anlama çabası olarak tanımladık. Bu çaba sonucunda ortaya konulan görüş ve değerlendirmeler manzumesine garbiyatçı söylem, bu söylemleri ifade eden bilgiye de garbiyatçı bilgi dedik.

İncelediğimiz eserlerde garbiyatçı söylemleri, altı farklı alt-söylem içinde tespit ve tasnif ettik; üstünlük söylemi, karşıtlık söylemi, karşılıklı etkileşim söylemi, bağlantısızlık söylemi, faydacılık söylemi ve hâkimiyet söylemi. Bu alt-söylem öbekleri içinde garbiyatçı söylemler esasen, “Batıyı ya da Batı medeniyetini oluşturan değerler sistemi nedir?” sorusuna verilen cevaplardan oluşmakta ve Batı dışı toplumların kendi medeniyetleri ile Batı medeniyeti arasında yaptıkları karşılaştırmaları yansıtmaktadır. Bu söylemlerde Batı medeniyetine yön veren olgular ile Batı medeniyetini oluşturan değerler sistemi arasında kurulan birtakım ilişkiler, olgu ve değer ilişkisi bağlamında da garbiyatçılığı felsefî bir incelemenin konusu hâline getirmektedir.