Anadolu'da Türkiye Yaşayacak Mı? Yaşamayacak Mı?_{Londra Konferansındaki Meselelerden}

Osmanlı İmparatorluğunun parçalanma senaryoları üzerine, dönemin aydınları, imparatorluğun içinde bulunduğu sıkıntılı süreç, olası ihtimaller ve devletin kurtuluşu üzerine eserler kaleme almışlardır. İmparatorluğun akıbeti hakkında Yusuf Akçura'nın Üç Tarzı Siyaset ve Ahmet Saib'in Şark Meselesi adlı eserleri, bunlardan sadece ikisidir. Bu amaca yönelik olarak yazılan elinizdeki bu eserde de, imparatorluğun son otuz yılına ait sosyal, siyasî, ekonomik ve kültürel konular irdelenmiş, aynı zamanda dönemin emperyalist devletlerinin Türkiye üzerindeki hedefleri anlatılmıştır. Altı bölümden oluşan eserin ilk bölümünde yazar, Osmanlılık fikrini şiddetle eleştirmekte, Türkçülüğü ön plânda tutmak gerektiğine vurgu yapmaktadır. Bu manada Osmanlı Edebiyatının, Türk Edebiyatının gelişmesinin önünde önemli bir engel olarak gördüğünü ifade etmektedir. İkinci bölümde, Anadolu coğrafyasını Akdeniz, Merkez, Şark ve Cenub-i Şarkî olarak dört kısma ayırmakta bu bölgelerde yaşayan unsurlar hakkında bilgi vererek, Anadolu'nun Türklüğü ve diğer unsurların Türklerle birlikte yaşaması gerekliliğini ve yaşama arzularının altını çizmektedir. Üçüncü bölümde, şark politikası ele alınmış İngiltere, Almanya ve Rusya'nın Anadolu siyasetini değerlendirilmiştir. Dördüncü bölümde, Dr. Virnikser müstear ismiyle Avrupalıların zihnindeki Türklerin başarısızlığı fikri irdelenmiştir. Beşinci bölümde ise, dördüncü bölümde ileri sürülen bu fikirlerin doğru olmadığını ispatlamıştır. Eser, bir Yunanlının Anadolu üzerindeki bitmez tükenmez emellerini ifade eden hayalî bir mektupla sona ermektedir. Eser dikkatle incelendiğinde ele alınan konuların sadece yazıldığı dönem ile sınırlı olmadığı görülecek, günümüz Türkiyesi'nde yaşanan bazı sıkıntıların sebeplerinin fark edilmesine de yardımcı olacaktır. Dönemin Türk aydınlarının entelektüel seviyesi hakkında bilgi sahibi olunmasına da imkân veren bu çalışma, esas itibariyle Türk tarihinin hüzünlü mazisine ışık tutulmasına katkı sağlamaktadır.