Anonim Şirketlerde İmtiyazlı Pay Sahipleri Özel Kurulu

İmtiyaz kavramı, karşılaştırmalı hukukta, uygulamadaki ihtiyaçtan doğ¬muş ve uygulamanın kanuna yansıtılmasıyla kanuni düzenlemeye kavuş¬muştur. İmtiyazın öncelikli uygulaması malvarlığı haklarında öne çıkarken, daha sonraları oy hakkı, yönetim hakkı gibi, yönetime ilişkin haklarda da imtiyaz uygulanmaya başlamış ve bu yolla imtiyazın kapsamı ve uygulama alanı genişlemiştir. Türk mevzuatına 1926 tarihli Türk Ticaret Kanunu\ndaki düzenlemelerle giren imtiyaz kavramının içi, zamanla doktrin ve Yargıtay uygulamalarıyla, karşılaştırmalı hukuktaki gelişmelere paralel olarak doldu¬rulmuştur. Uygulamada genellikle azınlık haklarını çoğunluk karşısında dengele¬mek amacıyla kullanılan imtiyaz hakkına bağlı en önemli sonuçlardan biri, imtiyazların kanunda öngörülen özel korumadan yararlanmasıdır. Bu özel koruma, imtiyazların ihlal edilmesi sonucunu doğuracak nitelikte, kanunda belirtilen genel kurul (ve TTK\da yönetim kurulu) kararlarının uygulanabil¬mesi için imtiyazlı pay sahipleri onayının ön şart olarak aranmasıdır. 6762 Sayılı TTK döneminde, 389. ve 391. maddelerde düzenlenen im¬tiyazlı pay sahipleri özel kurulunun işleyişi, bu düzenlemelerdeki önemli boşluklar ve eksiklikler nedeniyle sekteye uğramıştır. Bu boşluk ve eksik¬likler çoğu kez, imtiyazlı pay sahiplerinin bu özel koruma hakkını çoğunluk aleyhine dengesiz ve hatta kimi zaman haksız bir şekilde kullanmasına ne¬den olmuştur. TTK, kıymetli evrak, ticari işletme, sigorta gibi birçok alanda olduğu gibi şirketler hukuku açısından da ticari hayatı etkileyecek birçok yenilik içermektedir. Bu yeniliklerin bir kısmı uygulamaya yönelik olmakla birlikte, önemli bir kısım yenilik ise şirketler hukukunun belli dinamiklerini köklü şekilde etkileyecek anlayış farklıkları içermektedir. Bu anlayış farklılığının gözlemlendiği alanlardan biri de imtiyazlar ve imtiyazlı pay sahipleri özel kuruludur. İmtiyaz kavramını mevzuattan tamamen kaldırmayı düşündüğü anlaşı¬lan kanun koyucu, bunun ticari hayatta yaratacağı boşluğu göz önünde bu¬lundurarak bunun yerine, karşılaştırmalı hukuktaki düzenlemelerden de yararlanarak, imtiyazları sınırlandırma yoluna gitmiştir. Kanun koyucunun bu anlayışı 454. maddede düzenlemeye alman imtiyazlı pay sahipleri kuruluna ilişkin yapılan hemen hemen tüm yenilik ve değişikliklerde göze çarpmak¬tadır. Başka bir deyişle, 454. maddedeki yeniliklerin birçoğunda kanun ko¬yucu, imtiyazlı pay sahiplerinin özel koruma hakkını çoğunluk aleyhine kul¬lanmalarının önüne geçmeyi hedeflemektedir. Buna paralel olarak, imtiyazlı pay sahipleri kurulunun uygulamada daha iyi işlemesini sağlamak amacıyla da birtakım özel düzenlemeler kabul edilmiştir. Ancak, özellikle imtiyazlı pay sahiplerinin bu özel korumadan tam anlamıyla yararlanmalarını sağlaya¬cak birçok hususa ilişkin kanun koyucunun suskun kaldığı gözlenmektedir. Bu noktada, bir diğer önemli amacımız bu konulan saptamak ve yine 6762 sayılı TTK dönemindeki tartışmalardan da yola çıkarak bu konulara ilişkin öneriler getirmektir. Bu amaçla çalışmamızın birçok bölümünde 6762 sayılı TTK dönemindeki doktrin ve Yargıtay kararlarına yer verilmiş, 6762 sayı¬lı TTK\da yer almayan, tamamıyla yeni olan düzenlemeler ise kimi yerde, benzer düzenlemelere ilişkin doktrin görüşleri kapsamında açıklanmaya ça¬lışılmıştır. Çalışmamız üç temel bölümden oluşmakta olup, ilk bölümde öncelik¬le imtiyazlı pay sahipleri kurulunun varlığının temel sebebi olan imtiyazın hangi şartlarda mevcut olduğunu saptayabilmek adına imtiyazlı pay çıkarıl¬masındaki temel ilkeler tanıtılmış ve imtiyazlı pay sahipleri kurulunun hangi hallerde toplanmasının zorunlu olduğu ele alınmıştır. Bu bölümde okuyucu için hem TTK\da yapılan değişikliklerle ilgili genel bir çerçevenin çizilmesi, hem de okuyucuya imtiyazlı pay sahipleri kurulu onayının gerekip gerekme¬diğini saptamada nasıl bir değerlendirme yapması gerektiğinin tanıtılması amaçlanmaktadır. İkinci bölümde ise, imtiyazlı pay sahipleri kurulunun toplanma ve karar alma prosedürüne ilişkin kanunda yer alan ve kanundaki boşluk nedeniyle genel kurula ilişkin düzenlemelerin kıyasen uygulanacağı hususlar tanıtılmıştır. Son olarak, üçüncü bölümde, \"Özel Sorunlar\" başlığı altında, özellik¬le hem imtiyazlı pay sahipleri açısından şirketin, hem de şirket açısından imtiyazlı pay sahiplerinin kanunda öngörülen kurallara aykırı davranmaları halinde başvurulması gereken yollar irdelenmiştir. ÖNSÖZ Bir şirkette imtiyazın öngörülmesinin önde gelen sebeplerinden bir ta¬nesi, imtiyazların kanunda öngörülen özel bir korumadan yararlanmasıdır. Bu koruma\"imtiyazlı pay sahipleri özel kurulu aracıhğyla sağlanmaktadır. 6762 sayılı TTK\nın 389. ve 391. maddelerinde düzenlenen imtiyazlı pay sahipleri kurulu, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu\nun 454. maddesin¬de düzenlenmiş ve önemli değişikliklere uğramıştır. İmtiyazlı pay sahipleri özel kurulu mekanizmasının, Borçlar Hukuku (yokluk, butlan gibi) ve Tica¬ret Hukukuna ilişkin (imtiyaz, genel kurul, pay sahipliği haklan gibi) birçok kavramla olan bağlantısı göz önünde bulundurularak çalışmamdaki öncelikli amacım, 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu dönemindeki doktrin görüşleri ve Yargıtay kararlan ışığında bu bağlantının kurulması ve yapılan değişiklerin tartışılması olmuştur. Çalışma sürecimde görüşlerini ve desteğini esirgemeyen sayın Prof. Dr. Hamdi Yasaman, Doç. Dr. Gül Okutan Nilsson ve Yrd. Doç. Dr. Ali Dural\a ve bu süreçteki desteğinden ötürü Akol Avukatlık bürosu yöneticisi Av. Mel¬tem Akol\a teşekkürü bir borç biliyorum. Kaynak araştırma sürecimde Akol Avukatlık Bürosu\nun çalışanları Havva Erbay ve Funda Avşar\ın emek ve katkıları çok önemlidir. Kendileri¬ne de yardımlarından ötürü teşekkür ediyorum. Gül AKAD Temmuz 2013 İÇİNDEKİLER ONSOZ V KISALTMALAR XIII GİRİŞ 1 BİRİNCİ BOLUM İMTİYAZ VE İMTİYAZLI PAY SAHİPLERİ ÖZEL KURULU KAVRAMLARI VE OLUŞUM ŞARTLARI I. İMTİYAZ KAVRAMI 3 1. Terminoloji 3 2. Hukuki Nitelik 4 3. Tanım 6 II. İMTİYAZLI PAYLARIN ÇIKARILMASINDA İLKELER 10 1. İmtiyazın Esas Sözleşmede Öngörülmesi 10 2. Belirlilik İlkesi 11 3. İmtiyazın Paya Tanınması 12 A. Kural 12 B. İstisna: Yönetim Ku