Aristoteles'ten Nussbaum'a İnsan
İnternalist özcülük, metafizik realist özcülükten zaman dışılığı ve dış dünyanın bağımsız bir yapıya sahip olduğunu reddetmesiyle ondan ayrılır. Bu anlayışa göre; insanın tarihi, insanın özünü bilmenin alanı ve olanağıdır. İnsanın kendini gerçekleştirdiği alan olarak tarih, insanı insanın içinden anlamanın gerçek zeminidir ve oradan hareketle insana ilişkin belli bir kavrayış geliştirmek mümkündür. Bu anlayışa göre, insan ilineksel olan ve olmayan özelliklere sahip bir varlık olarak karşımıza çıkar. İnsanın otonomisini kaybetmesi veya elinden alınması, kendi aklına dayanarak kendi yaşamını planlama olanağını şu ya da bu nedenle yitirmesi, insanı insan olmaktan alıkoyar. İnsanın seçme özgürlüğünü yitirmesi kendi yaşamını değil de başkalarının dikte ettiği bir yaşamı sürdürmesi insanı insan değil köle yapar. Böyle bir yaşam insani bir yaşam olamaz. Elbette; insanın yaşamında neyin özsel neyin ilineksel olduğuna karar vermek "değerlendirmeye" dayalıdır ama onlara ilişkin değerlendirme herhangi bir metafizik temele veya varsayıma dayanmak durumunda da değildir.
- Açıklama
İnternalist özcülük, metafizik realist özcülükten zaman dışılığı ve dış dünyanın bağımsız bir yapıya sahip olduğunu reddetmesiyle ondan ayrılır. Bu anlayışa göre; insanın tarihi, insanın özünü bilmenin alanı ve olanağıdır. İnsanın kendini gerçekleştirdiği alan olarak tarih, insanı insanın içinden anlamanın gerçek zeminidir ve oradan hareketle insana ilişkin belli bir kavrayış geliştirmek mümkündür. Bu anlayışa göre, insan ilineksel olan ve olmayan özelliklere sahip bir varlık olarak karşımıza çıkar. İnsanın otonomisini kaybetmesi veya elinden alınması, kendi aklına dayanarak kendi yaşamını planlama olanağını şu ya da bu nedenle yitirmesi, insanı insan olmaktan alıkoyar. İnsanın seçme özgürlüğünü yitirmesi kendi yaşamını değil de başkalarının dikte ettiği bir yaşamı sürdürmesi insanı insan değil köle yapar. Böyle bir yaşam insani bir yaşam olamaz. Elbette; insanın yaşamında neyin özsel neyin ilineksel olduğuna karar vermek "değerlendirmeye" dayalıdır ama onlara ilişkin değerlendirme herhangi bir metafizik temele veya varsayıma dayanmak durumunda da değildir.
- Yorumlar
- Yorum yazBu kitaba henüz kimse yorum yapmamıştır.