Duman

Birdenbire ona her şey bir duman gibi göründü: Kendi yaşamı, Rus yaşamı, insan yaşamı, hele Rus yaşamı ona tümüyle bir duman gibi göründü. ‘Her şey duman ve buhar,' diye düşünüyordu. Sanki her şey durmadan değişiyordu. Her yerde yeni yüzler, yeni biçimler görünüyor, sanki olaylar birbirini kovalıyordu. Oysa aslında her şey aynıydı. Her şeyde bir hareket, bir acelecilik göze çarpıyor, her şey hiçbir iz bırakmadan, hiçbir şeye erişmeden yitip gidiyordu.

Turgenyev, toprak reformundan birkaç yıl sonra, 1867 yılında yayımlanan eseri Duman'da, Rusya'ya Avrupa'dan bakarak, hem aristokrat çevreyi hem Slavofilleri hem de aydınları eleştirir. Özellikle Rus soylu ve aydınlarına yönelttiği eleştiriler ile uzun süre tartışılan eser, Turgenyev ile Dostoyevski arasındaki çatışmanın yansımalarından biri olma özelliğini taşımaktadır.

Almanya'nın Baden-Baden kentinde nişanlısıyla buluşmak üzere bekleyen Litvinov, burada birçok kişiyle tanışacak, farklı çevrelere girecek, hem zihinleri hem de salonları saran duman içinde yolunu bulmaya çalışacaktır. Romanın kahramanı Litvinov'un, ona heyecansız ama huzurlu bir gelecek vadeden nişanlısı ile aşkın tüm tekinsizliğiyle benliğini kavuran eski sevgilisi arasında düştüğü ikilem ve çıkmazın ustalıkla yansıtıldığı eser, içerdiği otobiyografik unsurlarla da ilgi çekici olmayı başarıyor. Bu iki kadınla, aslında ülkesi ile Avrupa arasında bir tercih yapacağını, dolayısıyla seçtiğinin geleceği olduğunu kavrayan Litvinov, yaşamın çağrısına Turgenyev'in verdiğinden farklı bir cevap arıyor.

Klasik eser tutkunlarını, seçkin örneklerin özenli çevirileriyle buluşturan Yordam Edebiyat, Turgenyev'in bu önemli eserini Hasan Âli Ediz'in güzel Türkçesi ile sunuyor.