Ermeni Modern Tarihi ve Ermeni Sürgünleri_(1375-1916)

Elinizde bulunan Garabet Basmacyan'ın çalışması iki açıdan önemlidir. Birincisi Ermeni halkının tarihini ve Ermeni olgusunu son derece sade ve net olarak açıklaması, ikincisi 1915 yılında yani Soykırımın ateşi içinde yazılmasıdır.

Ermeni halkının en trajik tarihi döneminde yazılmasına karşın yazar Basmacyan en küçük bir umutsuzluk emaresi taşımaz. Basmacyan sadece Ermeni halkının ayakta kalma ve özgürlük mücadelesini okuyucuyla soluksuz paylaşma çabasındadır. Basmacyan umut doludur, onda en küçük bir yılgınlık, umutsuzluk belirtisi bulunmaz, o sadece halkının hayatları, mal ve mülkleri ve onurları tehlike ve tehdit altında iken bu evrede her şeye rağmen tek başlarına verdikleri özgürlük mücadelesi sürecini sonsuz bir umutla resmeder. Basmacyan'da halkına sonsuz bir güven vardır.

Basmacyan eserinde Ermenilerin tehdit altında olmalarını kağıt üstünde söylemelerine rağmen Batılı kapitalist / emperyalist büyük güçlerin eyleme geçmemelerinin ve seyirciliği altında bir diğer yükselen batılı bir büyük güç Alman kapitalizminin / emperyalizminin organizasyonu Ermeni halkını soykırım ile baş başa bıraktığının altını çizer. Ermenilerin durumunun iyileşmesi beklenirken aksine hiç iyileşmedi, zulümler günbegün arttılar duracakları yerde ve bu bedbaht halkın umudu sözle anlatılmaz derecede tükendi.