Halkevleri

Halkevleri, faal olarak çalıştığı 1932-1951 yılları arasında çok mühim çalışmalar yapmıştır. Pek çok neşriyat ve eser ortaya koymuş, pek çok insanın cemiyete kazandırılmasını sağlamıştır. Bu dönemin Türkiye'sini bize aktaran mühim bir kuruluş olmuş; kültürel ve sosyal alanda yaptığı çalışmalarla, dönemine damgasını vurmuştur. Fakat, halkevleri konusu yeterince araştırılmamış, üzerinde fazla çaba sarf edilmemiştir.

Halkımızın külfetsizce toplandığı, eğlendiği, çeşitli aktiviteler içinde yer aldığı ya da izlediği halkevi ve halk odalarının en mühim vasıflarından birisi; halk okulu hizmeti görmeleridir. Bilgi paylaşımının en üst düzeyde olduğu bu mekânlarda, insanlar bilgi ve görgülerini geliştirirler. Halkevleri, köyde ve şehirde yaşayanlar arasındaki uçurumu da asgariye indirmiş ve bu noktada çok büyük bir vazifeyi başarı ile ifa etmiştir.

Halkevlerinde, herkes kendi uzmanlığı ve isteği doğrultusunda, kabiliyetince bir şeylerle meşgul olabilmiştir. Bu yüzden halkevleri; dil-edebiyat, güzel sanatlar, temsil, spor, sosyal yardım, halk dershaneleri ve kurslar, kütüphane ve yayın, köycülük, tarih ve müze olmak üzere çeşitli kollara ayrılmıştır. Fahri hizmet esasına göre, maddi kaygı gözetmeden kurum içinde yer alarak görev yapanlar, bunun bedeli olarak hiçbir menfaat beklememişlerdir. Halkevleri, tam bir dayanışma ve yardımlaşma merkezi olma hüviyeti ile öne çıkmışlardır.

Mustafa Kemal Atatürk'ün öncülüğünde alt yapısı hazırlanarak 19 şubat 1932'de açılan halkevleri,1951 yılında kapatılmışlardır. Daha sonraki süreçte, tekrar açılmaları ve yine kapatılmış olduklarına şehadet ettiğimiz bu kurumla ilgili çalışmam aslında 1996 yılında başlamıştır. Gazi Osman Paşa Üniversitesi Tarih Bölümü'ne sunmuş olduğum Halkevleri ve Çorum Halkevi adlı tezim, o dönem için sınırlı imkânların bir neticesi olarak çok yavan kalmıştır.1998 yılında, Halkevleri Genel Merkezi tarafından düzenlenen yarışmanın Araştırma ve İnceleme Dalı'nda ödüle layık görülen bu çalışmam, Türkiye'de Halkevleri adıyla yayınlanmıştır.

Tekrar ele aldığım bu çalışmamı, çok büyük ölçüde gözden geçirmiş olmakla beraber, tamamıyla yeniden oluşturdum diyebilirim. Değişen şartların paralelinde elde edilen yeni bilgi ve görgülerin ışığında, çalışmamız yepyeni bir hal almıştır. Altı bölüm olarak tekrar düzenlediğim eserde pek çok resim ve ekler de yer almaktadır. Memleketimizde hizmet yarışı içerisinde bulunmuş halkevlerinin 1932-1951 yılları arasındaki ilk dönemlerini, elimden geldiğince ifade etmeye çalıştım. Sonraki dönemlerle alakalı olarak,1951'de kapatılmaları ve tekrar açılmaları bahsine değinerek, fazlaca ayrıntıya girmemeyi yeğledim.