İdil-Ural Devleti 1917-1918

Ayaz İshaki, 23 Şubat 1878'de Tataristan'da doğmuş ve 22 Temmuz 1954 tarihinde Ankara'da vefat etmiştir. Mezarı, İstanbul Edirnekapı mezarlığındadır. Ömrünü, sadece Tatar Türklerinin istiklali ve İdil-Ural Devletinin kuruluşu için değil, aynı zamanda, Kazak, Kırgız, Özbek, Azeri, Sibirya Türklerinin kısacası Rus hakimiyeti altında bulunan bütün Türklerin bağımsızlığına, birliğine dayanışmasına adamış, bu uğurda hayatının yarısını sürgünde geçirmiş meşhur Türkçülerdendir. Her şeyden önce Türklük, Türk milleti ve Türk Birliği diyebilen idealist bir Pantürkistir.

Dahilde ise, milletin en büyük düşmanının yine milleti ön yargıya sevk eden cehalet, uyuşukluğa sevk eden fakirlik ve taassuba sevk eden kadercilik olduğuna inanan ve bunları yok etmek için kalemiyle mücadele eden büyük bir ceditçi (yenilikçi) ve reformcudur.