İnsancıl Aylık Kültür Sanat Dergisi Sayı: 378 Ocak 2022
1 Nilüfer Uçar – Taşın Dili (Şiir)
2 Betül Çotuksöken - Felsefenin Gör Dediği Eğitimde SES - 9 Eğitim Kavramı Üstüne
Eğitim etkinliğine çok sayıda insanın ya da öznenin, toplumsal ve kamusal kurumun katıldığını biliyoruz. Yazılarımızda ağırlıklı olarak örgün, kamusal, kurumsal eğitimi ölçü aldığımızı da belirtmek isteriz. Gerçekten de örgün eğitim-öğretim etkinliklerinde daha somut bir biçimde kendisini gösteren kamusallık ve bu kamusallığı taşıyan öznelerin yine özne olarak algılanması gereken öğrenciyi araçsallaştırması ya da amaç olarak değerlendirmesi, tüm eğitim etkinliklerinin temel noktasını, temel bakış açısını oluşturmaktadır.
5 Mustafa Bıyıklı – Bu Yalnızlık Sizin (Şiir)
6 Sayıl Cengiz Gündoğdu - Marksist Sanat: Yazında Gerçekçilik-4
Sosyalizm kuruluşunda iki engelden söz eder Lenin, şöyle der, “Bu engellerin her ikisi de peşimizde olan, bizi binlerce, milyonlarca iplikle, halatla ve zincirle geriye doğru çeken eski kapitalist toplumdan miras kaldı, günümüze. / Birinci engel, köylüler ve işçiler için yeni bir anlayışla kurulan eğitim kurumlarına felsefe ve kültürle ilgili kişisel teorilerini deneyecekleri en olumlu ortam gözüyle bakan burjuva aydınlarının sayıca çokluğudur. En budala düşünceler bile bu kurumlarda her zaman yeni bir şeymiş gibi karşılanıyor, sanat ve proleter kültürü yaftası altında bir sürü zırvalık ve saçmalık sunuluyordu. Başlangıçta doğaldı bu. Belki de bağışlanabilirdi. Bu yaygın hareket bundan ötürü suçlanamaz. Umarım ki, her şeye karşın sonunda bütün bunlardan kurtulacak ve başarıya ulaşacağız."
10 Mevlüt Kaplan – Dilenci (Şiir)
11 Hayrettin Geçkin - Sezai Karakoç'un Ardından
Bir televizyon programında benden Nazım'la, Necip Fazıl karşılaştırması yapmamı istediler. Dedim büyük bir haksızlık olur. Çünkü böyle bir karşılaştırma yapmaya kalkarsak Ahmed Arif, Attila İlhan, Edip Cansever, Enver Gökçe, Gülten Akın, Kemal Özer, Ruşen Hakkı, Ülkü Tamer gibi, isimlerini bir çırpıda sayacağım Türkçemizin çok sayıda önemli şairinin görmezden gelinmesine yönelik bir yanlışlık yapmış oluruz ki bu her şeyden önce Türk Şiirine haksızlık olur.
13 M. Güner Demiray – Yılan Hikayesi (Şiir)
14 Neşe Baştürk - Öyküde Estetik Kalkışma
Öykü değerlendirmeleri: 1
Orhan Kemal'in Çöpçü Öyküsünün İrdelenmesi
Çöpçü öyküsü üçüncü tekil kişi ağzıyla aktarılmıştır. Anlatıcının anlatım biçimi, anlattığı kişinin konuşma biçimine öykünür. Yazar, öykü kişilerinin düşünce ve duygu dünyalarını aktarırken üst dil kullanmaz. Tümceler yalın, akıcıdır. İç monolog ve diyaloglar da günlük konuşma diliyle örülmüştür. Diyalog kuruluşunun karakterlerin toplumsal konumlarına uygunluğu, gündelik yerel söyleyiş biçimleri, deyimler anlatım biçimini zenginleştirir.
17 Tahir Şilkan - Samet Ağaoğlu'nun Babasının Arkadaşları-IV
Anlattığı kişi, Cumhuriyetin son Bahriye Vekilliğini yapan ve bu görevden alındıktan sonra Divanı Ali'de yargılanarak iki yıl hapis cezası verilen 1877 İstanbul doğumlu topçu subayıdır. Topçu subaylığından ayrıldıktan sonra ticarete atılmıştır. Önce Harbiye'yi, sonra Mühendis Mektebini bitirmiştir. İttihat Terakki Hareketinin en gözde adamlarından biridir. Askerlikten ayrıldıktan sonra tüccar kılığında Balkanlarda Teşkilat-ı Mahsusa faaliyeti göstermiştir.
21 Cemal Karsavran – Ne Kadar (Şiir)
22 Berrin Taş - Sevgideğer Ruşen Hakkı
Sizinle ne zaman tanıştığımı tam anımsamıyorum. Şu gün, şu tarihte, şu ortamda, bilinen bir toplantıda karşılaştık diyemiyorum. Yine de bana sizi anımsatan yaşanmışlıklardan söz edebilirim.
İzmit denince aklıma hep Ruşen Hakkı gelirdi.
24 Mehmet Rayman – Bir Kere (Şiir)
25 Saygın Sarı - Şeftali Bahçeleri Öyküsünde Tipik-Karakter
Sanatta genel-tikel-gerçeklik ilişkisi Lukacs ‘tikel' olan güzel değildir; tikelden genele, genelden tikele bir ilişki olmak zorundadır, der. Cengiz Gündoğdu; “sanatçı yalnız tikel olanı verirse bu sanat eseri olmaz ‘belgesel' olur, yalnız genel olanı yansıtır tikele gidemezse bu da ‘bilimsel' olur," diyor.
27 Ferhat Özen - O, Edremit'in Sabahattin Ali'si, Türkiye'nin de Maksim Gorki'siydi
Ana teması ‘Sabahattin Ali' olan Edremit Kitap Şenliği'ne, bu temasına uygun siyaset damgasını vurdu ve ‘fuar' son yılların en büyük ilgisiyle karşılandı.
29 Hasan Akarsu – Yaz Utansın (Şiir)
30 Yusuf Çotuksöken - Özsözler Günlüğü (24) - Eylül 2021
3 Eylül
“İdeoloji, karanlık geleceği aydınlatan, renkli denizfeneridir.
32 Aylin Altun Tali - Dersim derman arıyorum eyy insanlık nerdesin (Şiir)
33 Ata Devrim - Ekonomi Politiğin Eleştirisine Bir Katkı Daha
Bu yazıda yer kısıtlılığı nedeniyle sözünü edeceğimiz yazarla ilgili geniş ve genel nitelikte bir biyografik bilgi vermekten kaçınmakla birlikte Aylak Sınıfın İktisadi Teorisi'nin kısa öyküsü ile başlamayı uygun görüyoruz. 1906 yılında henüz 17 yaşındayken Bolşeviklere katılan Nikolai I. Bukharin, politik faaliyetleri nedeniyle üç kez tutuklandı. Son tutuklanmasında hapiste altı ay kadar bir süre kaldıktan sonra Onega'ya sürüldü.
36 Coşkun Özdemir - Sosyal Engelli
Sahipsiz, desteksiz kalan kadınlar için iki katlı bir bina arandığını Cumhuriyet gazetesinin Pazar ekinde okudum. Umarım bulunmuştur. Bu arayış, bana sosyal engelli kavramı ile tanıştığım zamanı hatırlattı.
37 A. Didem Uslu - 2019 Sonbahar ve 2020 İlkbahar Tiyatro Sezonundan Seçmeler
Kadıköy Boa sahnede Bertolt Brecht'ten Onu Bir Su Birikintisine Atsan İki Günde Parmaklarının Arası Yüzgeç Gibi Deri Bağlar. Oyunun en güzel yanı Gaye Kızılışık'la Efe Soykaraman'ın makyaj ve kostüm tasarımıydı. Asıl merak edilen konu, Nazilerin dönemi yazarı Brecht'in askerleri hicveden bir oyununun neden ve hangi amaçla sahneye konduğuydu.
41 Atila Oğuz - Umuda Yelken Olanlar
Sonu olmayan yolculukların yoluna gidenlerin ardından yakılan ağıtlar anne yüreğini yakan en derin acılardan biridir. Anneye duyulan hasret yılların birikip yazılamayan şiir gibi, daima coşkun seller gibi akar ve heyecanı hiç sönmeyen alev misalidir.
42 Adnan Öztel - Konum, Durum, Ayrım Üstüne – I
Cengiz Gündoğdu'nun Estetik Kategorilerinde “öznel konum” kategorisini görünce, aklıma düştü: “Öznel Konum” varsa “öznel durum” da olabilir mi? Acaba Cengiz Gündoğdu “konum”u, “durum”la aynı anlamda mı kullandı? Hemen sözlüğe baktım.
45 Ahmet Türkay - İnce Mehmet'liğe Soyunmak
Tinsel çöküntüye kapılmamak, o çöküntünün günlük yaşamına sızmasını önlemek için gösterdiğin çaba ortada. Kaldı ki burada başarılı olduğun söylenemez. Alaycı, gırgırcı çalışma arkadaşların seni güldürür, şenlendirirlerken, şimdi acıyarak bakıyorlar sana. Ölümcül bir hastalığa tutulmuşsun, kurtulma şansın yokmuş gibi tavırları yerinmeli.
47 Berrin Taş - Hep Yolda
25 Kasım 2021
Mirabel kardeşler baskıya direnenlerin sembolü.
Bugün şiddete karşı mücadele gününü anımsarken Mirabel kardeşleri unutmayalım. Bu dünya acımasız, vahşi, insanın insanlığını unuttuğu bir dünya. Böyle bir dünyada inatla insanlığını korumaya çalışarak yaşamakta direnenler kazanacak. Kazanılacak ne var ki diyenlere yanıtım insanlık onuru olacaktır.
53 Sayıl Cengiz Gündoğdu - Yıldız Güncesi
20 Kasım Cumartesi
Sezai Karakoç, olağanüstü övüldü hem sağdan, hem soldan. Bunu gördükte düşündüm. Böyle bir durum nasıl olabilir.
Sağcıların Sezai Karakoç'u övmelerine bir diyeceğim yok. Ama solcular Sezai Karakoç'un şiirlerini nasıl beğenebilir.
Solun estetik anlayışı sınıfsaldır.
62 İnsancıl Kitap
- Açıklama
1 Nilüfer Uçar – Taşın Dili (Şiir)
2 Betül Çotuksöken - Felsefenin Gör Dediği Eğitimde SES - 9 Eğitim Kavramı Üstüne
Eğitim etkinliğine çok sayıda insanın ya da öznenin, toplumsal ve kamusal kurumun katıldığını biliyoruz. Yazılarımızda ağırlıklı olarak örgün, kamusal, kurumsal eğitimi ölçü aldığımızı da belirtmek isteriz. Gerçekten de örgün eğitim-öğretim etkinliklerinde daha somut bir biçimde kendisini gösteren kamusallık ve bu kamusallığı taşıyan öznelerin yine özne olarak algılanması gereken öğrenciyi araçsallaştırması ya da amaç olarak değerlendirmesi, tüm eğitim etkinliklerinin temel noktasını, temel bakış açısını oluşturmaktadır.
5 Mustafa Bıyıklı – Bu Yalnızlık Sizin (Şiir)
6 Sayıl Cengiz Gündoğdu - Marksist Sanat: Yazında Gerçekçilik-4
Sosyalizm kuruluşunda iki engelden söz eder Lenin, şöyle der, “Bu engellerin her ikisi de peşimizde olan, bizi binlerce, milyonlarca iplikle, halatla ve zincirle geriye doğru çeken eski kapitalist toplumdan miras kaldı, günümüze. / Birinci engel, köylüler ve işçiler için yeni bir anlayışla kurulan eğitim kurumlarına felsefe ve kültürle ilgili kişisel teorilerini deneyecekleri en olumlu ortam gözüyle bakan burjuva aydınlarının sayıca çokluğudur. En budala düşünceler bile bu kurumlarda her zaman yeni bir şeymiş gibi karşılanıyor, sanat ve proleter kültürü yaftası altında bir sürü zırvalık ve saçmalık sunuluyordu. Başlangıçta doğaldı bu. Belki de bağışlanabilirdi. Bu yaygın hareket bundan ötürü suçlanamaz. Umarım ki, her şeye karşın sonunda bütün bunlardan kurtulacak ve başarıya ulaşacağız."
10 Mevlüt Kaplan – Dilenci (Şiir)
11 Hayrettin Geçkin - Sezai Karakoç'un Ardından
Bir televizyon programında benden Nazım'la, Necip Fazıl karşılaştırması yapmamı istediler. Dedim büyük bir haksızlık olur. Çünkü böyle bir karşılaştırma yapmaya kalkarsak Ahmed Arif, Attila İlhan, Edip Cansever, Enver Gökçe, Gülten Akın, Kemal Özer, Ruşen Hakkı, Ülkü Tamer gibi, isimlerini bir çırpıda sayacağım Türkçemizin çok sayıda önemli şairinin görmezden gelinmesine yönelik bir yanlışlık yapmış oluruz ki bu her şeyden önce Türk Şiirine haksızlık olur.
13 M. Güner Demiray – Yılan Hikayesi (Şiir)
14 Neşe Baştürk - Öyküde Estetik Kalkışma
Öykü değerlendirmeleri: 1
Orhan Kemal'in Çöpçü Öyküsünün İrdelenmesi
Çöpçü öyküsü üçüncü tekil kişi ağzıyla aktarılmıştır. Anlatıcının anlatım biçimi, anlattığı kişinin konuşma biçimine öykünür. Yazar, öykü kişilerinin düşünce ve duygu dünyalarını aktarırken üst dil kullanmaz. Tümceler yalın, akıcıdır. İç monolog ve diyaloglar da günlük konuşma diliyle örülmüştür. Diyalog kuruluşunun karakterlerin toplumsal konumlarına uygunluğu, gündelik yerel söyleyiş biçimleri, deyimler anlatım biçimini zenginleştirir.
17 Tahir Şilkan - Samet Ağaoğlu'nun Babasının Arkadaşları-IV
Anlattığı kişi, Cumhuriyetin son Bahriye Vekilliğini yapan ve bu görevden alındıktan sonra Divanı Ali'de yargılanarak iki yıl hapis cezası verilen 1877 İstanbul doğumlu topçu subayıdır. Topçu subaylığından ayrıldıktan sonra ticarete atılmıştır. Önce Harbiye'yi, sonra Mühendis Mektebini bitirmiştir. İttihat Terakki Hareketinin en gözde adamlarından biridir. Askerlikten ayrıldıktan sonra tüccar kılığında Balkanlarda Teşkilat-ı Mahsusa faaliyeti göstermiştir.
21 Cemal Karsavran – Ne Kadar (Şiir)
22 Berrin Taş - Sevgideğer Ruşen Hakkı
Sizinle ne zaman tanıştığımı tam anımsamıyorum. Şu gün, şu tarihte, şu ortamda, bilinen bir toplantıda karşılaştık diyemiyorum. Yine de bana sizi anımsatan yaşanmışlıklardan söz edebilirim.
İzmit denince aklıma hep Ruşen Hakkı gelirdi.
24 Mehmet Rayman – Bir Kere (Şiir)
25 Saygın Sarı - Şeftali Bahçeleri Öyküsünde Tipik-Karakter
Sanatta genel-tikel-gerçeklik ilişkisi Lukacs ‘tikel' olan güzel değildir; tikelden genele, genelden tikele bir ilişki olmak zorundadır, der. Cengiz Gündoğdu; “sanatçı yalnız tikel olanı verirse bu sanat eseri olmaz ‘belgesel' olur, yalnız genel olanı yansıtır tikele gidemezse bu da ‘bilimsel' olur," diyor.
27 Ferhat Özen - O, Edremit'in Sabahattin Ali'si, Türkiye'nin de Maksim Gorki'siydi
Ana teması ‘Sabahattin Ali' olan Edremit Kitap Şenliği'ne, bu temasına uygun siyaset damgasını vurdu ve ‘fuar' son yılların en büyük ilgisiyle karşılandı.
29 Hasan Akarsu – Yaz Utansın (Şiir)
30 Yusuf Çotuksöken - Özsözler Günlüğü (24) - Eylül 2021
3 Eylül
“İdeoloji, karanlık geleceği aydınlatan, renkli denizfeneridir.
32 Aylin Altun Tali - Dersim derman arıyorum eyy insanlık nerdesin (Şiir)
33 Ata Devrim - Ekonomi Politiğin Eleştirisine Bir Katkı Daha
Bu yazıda yer kısıtlılığı nedeniyle sözünü edeceğimiz yazarla ilgili geniş ve genel nitelikte bir biyografik bilgi vermekten kaçınmakla birlikte Aylak Sınıfın İktisadi Teorisi'nin kısa öyküsü ile başlamayı uygun görüyoruz. 1906 yılında henüz 17 yaşındayken Bolşeviklere katılan Nikolai I. Bukharin, politik faaliyetleri nedeniyle üç kez tutuklandı. Son tutuklanmasında hapiste altı ay kadar bir süre kaldıktan sonra Onega'ya sürüldü.
36 Coşkun Özdemir - Sosyal Engelli
Sahipsiz, desteksiz kalan kadınlar için iki katlı bir bina arandığını Cumhuriyet gazetesinin Pazar ekinde okudum. Umarım bulunmuştur. Bu arayış, bana sosyal engelli kavramı ile tanıştığım zamanı hatırlattı.
37 A. Didem Uslu - 2019 Sonbahar ve 2020 İlkbahar Tiyatro Sezonundan Seçmeler
Kadıköy Boa sahnede Bertolt Brecht'ten Onu Bir Su Birikintisine Atsan İki Günde Parmaklarının Arası Yüzgeç Gibi Deri Bağlar. Oyunun en güzel yanı Gaye Kızılışık'la Efe Soykaraman'ın makyaj ve kostüm tasarımıydı. Asıl merak edilen konu, Nazilerin dönemi yazarı Brecht'in askerleri hicveden bir oyununun neden ve hangi amaçla sahneye konduğuydu.
41 Atila Oğuz - Umuda Yelken Olanlar
Sonu olmayan yolculukların yoluna gidenlerin ardından yakılan ağıtlar anne yüreğini yakan en derin acılardan biridir. Anneye duyulan hasret yılların birikip yazılamayan şiir gibi, daima coşkun seller gibi akar ve heyecanı hiç sönmeyen alev misalidir.
42 Adnan Öztel - Konum, Durum, Ayrım Üstüne – I
Cengiz Gündoğdu'nun Estetik Kategorilerinde “öznel konum” kategorisini görünce, aklıma düştü: “Öznel Konum” varsa “öznel durum” da olabilir mi? Acaba Cengiz Gündoğdu “konum”u, “durum”la aynı anlamda mı kullandı? Hemen sözlüğe baktım.
45 Ahmet Türkay - İnce Mehmet'liğe Soyunmak
Tinsel çöküntüye kapılmamak, o çöküntünün günlük yaşamına sızmasını önlemek için gösterdiğin çaba ortada. Kaldı ki burada başarılı olduğun söylenemez. Alaycı, gırgırcı çalışma arkadaşların seni güldürür, şenlendirirlerken, şimdi acıyarak bakıyorlar sana. Ölümcül bir hastalığa tutulmuşsun, kurtulma şansın yokmuş gibi tavırları yerinmeli.
47 Berrin Taş - Hep Yolda
25 Kasım 2021
Mirabel kardeşler baskıya direnenlerin sembolü.
Bugün şiddete karşı mücadele gününü anımsarken Mirabel kardeşleri unutmayalım. Bu dünya acımasız, vahşi, insanın insanlığını unuttuğu bir dünya. Böyle bir dünyada inatla insanlığını korumaya çalışarak yaşamakta direnenler kazanacak. Kazanılacak ne var ki diyenlere yanıtım insanlık onuru olacaktır.
53 Sayıl Cengiz Gündoğdu - Yıldız Güncesi
20 Kasım Cumartesi
Sezai Karakoç, olağanüstü övüldü hem sağdan, hem soldan. Bunu gördükte düşündüm. Böyle bir durum nasıl olabilir.
Sağcıların Sezai Karakoç'u övmelerine bir diyeceğim yok. Ama solcular Sezai Karakoç'un şiirlerini nasıl beğenebilir.
Solun estetik anlayışı sınıfsaldır.
62 İnsancıl Kitap
- Yorumlar
- Yorum yazBu kitaba henüz kimse yorum yapmamıştır.