İslam Borçlar Hukukunda Doğal Afetlerin Akitlere Etkisi_{Beklenmeyen Hal Nazeriyesi ve Mücbir Sebep Açısından}

Toplum halinde yaşama zorunluluğu, insanların ihtiyaç duydukları hususlarda birbirlerinden yardım almak suretiyle hayatlarını idame ettirmelerini gerektirmiştir. Bu faaliyetin kendini hissettirdiği alanlardan biri de kişilerin kendilerine lazım olduğu halde başkalarının sahip olduğu şeyleri, kendine ait olanı vermek suretiyle elde ettikleri ticari hayattır. Önceleri basit değiş-tokuşlar şeklinde tezâhür eden bu faaliyet, yeni ihtiyaç ve gelişmeler doğrultusunda sözleşmeleri de kaçınılmaz kılmıştır. Sözleşmelere bağlayıcılık kazandırılarak da tarafların cayması engellenmiş ve böylece sözleşmenin daha sağlam bir zeminde icrası mümkün kılınmıştır. Fakat tarih boyunca muhtelif hukuk sistemleri tarafından alınan bu tedbir, sözleşmeden sonra meydana gelen ve aralarında doğal âfetlerin de yer aldığı bir takım olağanüstü hadiseler neticesinde yetersiz kalmıştır.

Söz konusu bu hadiseler, taraflar arasında tartışmaların meydana gelmesine zemin hazırlamış ve bu durum, hukuk sistemlerini bir takım çözüm arayışları içerisine girmeye zorlamıştır. Ne var ki her halükarda sözleşmenin bağlayıcılığı prensibine bağlı kalmayı tercih eden hukuk sistemleri olduğu gibi, beklenmeyen hal ve mücbir sebep gibi bir takım nazariyeler geliştirmek suretiyle sözleşmeyi değişen koşullara uyarlama veya sözleşmeye farklı bir boyut katma arayışına giren hukuk sistemleri de olmuştur. Neticede Modern hukukta olduğu gibi İslam Hukukunda da bir takım uygulamalar üzerinden sözleşmenin bağlayıcılığı ilkesinin katı bir biçimde uygulanması anlayışı aşılarak sözleşmenin her iki tarafının da menfaatini dengeleme yoluna gidilmiştir.