İslam Düşüncesinde Varlığın Asaleti_{Yunus Emre - Mevlana - Gazali - İbn Arabi - İbn Hazm - Süleyman Çelebi}

Özgür olmanın yolu, Allahı ya da kültürün içindeki en yüce gücü sevmekten geçer. Bu sevgi, özgürleştirir; çünkü ölüm ve ölümsüzlük arasındaki mesafeye dayanak olur. Özgürleştirir; çünkü benliğe ve egoya çakılı kalmaktan azade eder. Özgürleştirir; çünkü yaratılanı yaratandan ötürü hoş görmeyi gösterir. Bu hoş görü ve sevme, dahası hayranlık, insanlığa, doğaya ve yaşama duyulan tutku olur çıkar. Tutku ve coşku ise ruha boyut bahşeder.

Bu, yükselmedir veya noksanlıkların veya ruhtaki gerilimlerin kapanmasıdır. Eksikliklerin azalması veya kapanması ise özgürlüktür. İnsanoğlu eksiklikleri ölçüsünde benlik dirençleri geliştirir. Bu dirençler gerçekte tutsaklığa mahkûm eder. Oysa nihai odaklı sevme, benliğe rahat bir nefes aldırır. En büyük tamamlanma da, ruhun aslıyla, kaynağıyla derinlikli bir temasa geçmesi ve onunla buluşmasıdır. Emsalsiz hürriyettir bu. Hatta tam olarak var olmaktan söz edeceksek, ilahi boyut, başkaldırmanın veya bağlanmanın nirengi noktası olursa, buraya demir atma, hayata tutunma olacaktır.

Dahası kendini bilme ve vicdan oluşumu da böylece mümkündür. Sevgi, güven ve bağlanma vicdan pınarından doğabilir. Vicdansız var olmadan, sevgisiz dirilmeden söz edilemez.