Lozan (2 Cilt)

Lozan, büyük bir eserin, ancak bir sayfasıdır. Eseri yaratana bağlılığımız ebedidir. İsmet Paşa (Kapaktan) Lozan, bir kelime ile söylemek istenirse, istiklâldir. Ben, bunun için koca bir kitap yazdım. Kitap, bu istiklâli elde edişin, hukuku düvel bakışından, hikâyesidir. Lord Kürzon, Lozan'da bir çekişme sırasında İsmet Paşaya, bütün ömrünce tarih ile uğraştığını söylemişti. Tarih, yalnız geçmişi canlandırdığı için değil, dünü anlatırken bugünü ve yarını da aydınlattıı içindir ki her memlekette çok okunur. Hele bu tarih, yirminci asrın içinde, efsane sayılacak bir hâdisenin hikâyesi olursa. İsa'nın en büyük mucizesi, ölüyü diriltmektir. Benim hikâyesini yazdığım hâdise, bütün bir milletin ölümden dirilişidir. Tarihte, öldükten sonra dirilmiş milletler yok değildir. En yeni olarak, Çekoslovakya, Polonya uzun bir ölümden sonra dirildiler. Ancak, onların yeniden dirilişi, daha ziyade, siyasî kombinezonlar neticesidir. Türk milletinin dirilişi, sırf kendi eseridir ve ona mucizeliği veren de budur. (Önsözden)