Osmanlı'nın Kırk Sadrazamı

Sadrazamlık Osmanlı Devleti'nde günümüzde başbakanlığa karşılık gelen makamdır. Arapça baş, ileri anlamına gelen “sadr” sözcüğüyle büyük, ulu anlamına gelen “azam” sözcüklerinin birleşiminden oluşmuştur.

Sadrazamlar mührünü aldıkları padişah adına yetkili olan ve inisiyatif kullanıp ani karar verebilen devlet adamlarıdır. Osmanlı Devleti'nin asırlar boyunca ayakta kalmasında, devlet teşkilatının başarı ile idare edilmesinin elbette çok büyük bir önemi vardır. Sadrazamlar, padişahın “vekîl-i mutlâk”ı olmaları itibariyle çok geniş yetkilere sahip olup icraatlarında sadece padişaha karşı sorumludur. Halka karşı sorumluluk ise padişahtadır. Bu süreçte yaptıkları ve yapmadıkları veya yapamadıklarıyla anılan başarılı, reformcu sadrazamlar olduğu gibi tarih sahnesine hiç çıkamamış sadrazamlar da mevcuttur.

Osmanlı Devleti'nde 215 kişi sadrazamlık makamında bulunmuştur. Tekrarlarla birlikte 292 defa sadrazam tayini yapılmıştır.

Osmanlı devlet teşkilatında padişahtan sonra en güçlü kurum olan sadrazamlık makamı her zaman tartışılan bir konu olmuştur. Son dönemlerde dizi filmlerin de etkisiyle yeniden gündeme gelen ve tartışılan sadrazamlık makamı ve bu makamın kırk temsilcisinin yaşamı, değerli kalemlerin emeği ile bir kitap hâline geldi.

Bu kitapta sadrazamlık makamını temsil eden değerli devlet adamlarını tanıyacağız. Bununla beraber bu makamı başarı ile temsil edenleri, ihanete uğrayanları, idam edilenleri; onların fedakârlıklarını, devlet ve millet sevgilerini, sadakatlerini ve daha bilmediğimiz nice hakikatleri öğreneceğiz. Varlığı ile gurur duyduğumuz
Devlet-i Âli Osmaniye'nin sadrazamları: Döneminde fırtınalar estirenler, zafer kovalayanlar ve mağlubiyetlere dûçar olanlar… Pargalı Damat İbrahim Paşa,
Alemdar Mustafa Paşa, Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, Köprülü Mehmet Paşa, Sokullu Mehmet Paşa ilk aklımıza gelenler.

Devletin en önemli ikinci makamında görev yapan sadrazamların elbette çok ilginç yaşam öyküleri olmuştur. Lala Mehmet Paşa gibi sadece dokuz gün sadrazam olanlar olduğu gibi, Koca Sinan Paşa gibi beş kere sadaret makamına azledilip dönen veya Sokullu gibi Kanuni'den itibaren üç padişaha sadrazamlık yapan efsanevi sadrazamlar da mevcuttur.

40'lar Kulübü bu kez sadrazamlar konusunu gündeme taşımayı amaçladı. Osmanlının Kırk Sadrazamı projemizin 1. cildi işte bu amaçla hazırlandı.

Bu mütevazı çalışma, genç kuşakların istifade edeceği, tarih severlerin elinden düşürmeyecekleri bir çalışmadır.