Panislavizm ve Rus Milliyetçiliği

Slav kavimlerinin kardeşliği ve yakınlığı görüşü, Pan-Slavizm akımından çok önce ifade edilmiş olmakla birlikte, modern anlamda Pan-Slavizm, 19.yy.ın bir ürünüdür. İlk defa 1820'lerde Slav kavimlerinin büyük bir devlet halinde birleşmeleri fikri ile siyasi "Slav Birliği" yaratma gayesi, Slav aydınlarının düşüncelerinde belirtilmiştir. Tarihi süreç içerisinde içeriği değişen, kendisine farklı anlamlar izafe edilen Pan-Slavizm, giderek Rus emperyal siyasetinin bir aracı ve itici gücü haline gelmiş, Rus Çarlığı tarafından uygulanan Pan-Rusçuluk Politikasının maskesi olmuştur. Pan-Slavizm kisvesine bürünen Rus Pan-Slavizmi, bir çok Rus devlet adamı, askeri ve aydını tarafından benimsenmiştir. "Türklerin Avrupa'dan kovulması", "Slav-Hristiyan kardeşlerin barbar Türk boyundurluğundan kurtulması", "İstanbul'un Türklerden alınarak Patrikhanenin mevkiinin yükseltilmesi ve Ortodoks Kilisesi'ne layık olduğu önemin verilmesi", "Ayasofya'ya haç konulması" gibi sloganlarla ifade edilmeye başlanan Rus Pan-Slavizm, Rus halkına ve Avrupa kamuoyuna da aşılanmaya çalışılmıştır. "Tek bir dil - tek bir din" sloganı ile Ruslaştırma amacına hizmet eden Pan,Slavizm, 1905 Rus İhtilali'nden sonra ortaya çıkan milletlerin özgürlük talepleri karşısında, tarih sahnesinden çekilmemiş, fakat yeni bir görünüme bürünmüştür.

Prof. Hans Kohen'in başlangıçta hiçbir emperyal siyasete meyilli olmayan Pan-Slavizm'in tarihi süreçte geçirdiği merhaleler ve Rus milliyetçiliğin düşünce kaynakları üzerine derin ilmi tetikler neticesinde kaleme aldığı bu eser, konu üzerinde eşsz çalışmalardan biridir. Eseri, Dr. Agah Oktay Güner, özenli çalışması ile Türkçe'mize kazandırmıştır.