Postmodern Durum

Postmodern durumu, sistematik bir akademik ilginin kaynağı haline ilk getiren herhalde Lyotard dır. Analizin odağı olarak şimdiye kadarki modernlik eleştirmenlerinin yaptığı gibi "iktidar istenci" veya "araçsal akıl"ı değil, "meşruluk ilkesi"ni seçer ve onu "anlatısallık" terimleriyle açıklar. Bu bakış açısına göre modernlik, bilimsel bilginin gelişmesinin ardından gelen bir "anlatısal bilginin çözülüşü"yle tanımlanmıştır. Antalya karşı radikal kuşku ve bilimsel olanın "bilimsel-öncesi" bilgiye karşı muhalefeti, bir paradoksla sonuçlanmıştır. Tabiatı gereği tüm anlatısal türden meşrulaştırmaları reddetmiş olan modern bilimin kendisi nasıl meşrulaşacaktı? Bu paradoksun çözümü genelde modernliğin, özelde de modern felsefi düşüncenin karakteristik bir söylem biçiminin yaratılmasıyd: "Metasöylemlere" başvuran "metaanlatılar" (kendilerine eşlik eden tarih felsefesiyle birlikte) meşrulaştırmanın dil oyunundaki sıradan anlatıların yerini almak üzere inşa edildi.

Lyotard a göre "modern" terimi bu anlamda kendini -Aklın ilerlemesi ve Özgürlük, Tinin Özgürleşimi türünden- büyük anlatılara müracaat yoluyla meşrulaştıran tüm bilgi biçimlerine uygulanabilir. Bunun aksine eğer bir söylem "metaanlatılara karşı bir güvensizlik" içindeyse ona postmodern denilebilir. Hakikat ve özgürlük metaanlatılarının yerine postmodern söylem, Lyotard ın bu kitapta yer alan "Postmodernizm nedir?" isimli yazısının sonunda sarılmaya çalıştığı bir dizi tezatla tanımlanabilir: "Gelin bütünlüğe karşı bir savaş başlatalım, gelin sunulamayana tanıklık edelim, farklılıkları etkin kılıp, adın onurunu kurtaralım".

Postmodern Durum, postmodernizm tartışmaları için oldukça geniş bir bilişsellik boyutlarını ortaya koyuyor. Tartışmasının alanı; bilgisayarlaştırılmış toplumlarda bilgi, sorunsalı meşrulaştırım, metodu ise (Wittgenstein den esinlendiği) dil oyunlarıdır. Ürettiği sonuçlar hem bilgi teorisinin günümüzdeki temellendirimi açısından hem de postmodernizmin kavranması bakımından eleştirel bir yaklaşımın geliştirilmesi için neredeyse vazgeçilmez ögeler içermektedir.