Siirt Menkıbeleri ve Türbe Ritüelleri

Bu araştırmanın özünü, Siirt menkıbeleri ve türbe ritüelleri oluşturmaktadır. Siirt yöresi, türbe ve ziyaret yerleri açısından büyük önem taşır. Bu çalışmada Siirt menkıbeleri, motif yapısı bakımından incelenmiş; aynı zamanda hakkında menkıbeler anlatılan dini şahsiyetlerin türbeleri etrafında gerçekleş-tirilen ritüeller irdelenmiştir. Menkıbelerin ve menkıbeler etrafında oluşan ritüellerin bir arada verildiği bu çalışmanın -kanaatimizce- ilk kez yapılıyor olması, aynı zamanda birtakım eksiklik ve hataların da oluşmasına sebebiyet vermiş olabilir. Ancak bütün bunların ileride okuyucular tarafından yapılacak öneri ve eleştiriler doğrultusunda onarılabileceği kanaatindeyiz.

"Evliyalar diyarı" olarak adlandırılan Siirt, çok kültürlü yapısı ve dini yaşamın kuvvetlice kendini gösterdiği sosyal yaşamı ile sosyal bilimcilerin ilgi odağı olmayı hak eden bir şehirdir. Ancak Siirt ve çevresi, uzun yıllar sosyal araştırmalardan uzak bir bölge olarak kalmıştır. Araştırmamızın konusunu Siirt menkıbeleri ve türbe ziyaretleri olarak belirlememizde Siirt coğrafyasının bu henüz dokunulmamış, yıllarca ihmal edilmiş folklorik yönünü bir nebze de olsa aydınlığa çıkarmak isteği etkili olmuştur. Siirt halk kültürünün en azından bir cephesinin ortaya çıkarılmasının folklor açısından önemli bir boşluğu dolduracağı kanaatindeyiz.

Siirt'te dini sistemin dinamik bir yapısı vardır. Türbedeki zatlara yönelik anlatılar, Siirt'teki dini hayatı yöneten kumanda merkezleridir. Türbe ziyaretleri, günümüz koşullarında dahi canlılığı muhafaza eder. Bizi bu araştırmaya yönelten nedenlerden biri de bölgede yer alan türbelerin ve türbe ziyaretlerinin çokluğudur.