Tekel

Tekel'in özelleştirme serüvenini ve 78 günlük Tekel işçileri eylemini konu alan Tekel Özelleştirmesi ve 78 “Sıcak” Gün adlı kitap piyasaya çıktı.

Anadolu Ajansı'nda uzun süre ekonomi muhabirliği ile Ekonomi Müdür Yardımcılığı, Yurt Haberleri ve İç Haberler Müdürlüğü görevlerinde bulunan, şu anda Ekonomi Muhabirleri Derneği Genel Sekreterliği görevini yürüten Hüseyin Tunçay tarafından kaleme alınan kitap, tütünün yolculuğundan başlayarak, Tekel'in Osmanlı dönemindeki kuruluş hikayesi ile Cumhuriyet döneminde geçirdiği evreleri ve özelleştirmeye kadar geçen süreçte yaşananları anlatıyor.

Ekonomi muhabirliği döneminde özelleştirme görev alanlarından biri olan Tunçay, bu nedenle Tekel ve diğer büyük özelleştirmelerin tamamına yakın bölümüne tanıklık etmiş.

Buradan yola çıkarak, Türkiye'de büyük tartışmalara konu olan, geniş toplumsal kesimleri ilgilendiren Tekel özelleştirmesini konu alan kitapta, özelleştirme sürecinde, kamuoyu önünde ve perde arkasında yaşananlar, gerek Özelleştirme İdaresi'ndeki bürokratlar gerek firma yetkilileri gerekse işçi ve üretici kesiminden röportajlarla gün yüzüne çıkarılıyor.

Kitap, aslında Tekel Sigara'nın ilk ihalesine tek firmanın gireceğinin aylar öncesinden kesinleştiğini, ikinci ihalede zaten teklif gelmeyeceğinin sektör oyuncuları ve ÖİB tarafından bilindiğini ortaya koyuyor ve 3. ihale sırasında yaşananları çoktan yerini aldığı tarihin tozlu raflarından indiriyor.

Çalışmada, başarısız sigara üretimi deneyimlerinden, 1950'li yıllardaki özelleştirme tartışmalarına, siyasetle içiçe geçmiş bir piyasa olan tütün piyasasından Tekel'e uzanan yolda istihdam, üretim ve yatırım gibi konularda yaşananlar, Tekel'in yabancı firmalar karşısında piyasada tutunma çabaları ve ihaleler esnasında gerçekleşenler ortaya konuyor.

1800'lü yıllarda sektöre Reji ile başlayan yabancı sermaye ilgisi ve imtiyaz için verilen savaşlar, devlet mali açıdan her zora girdiğinde akla gelen tütün ve sigaranın 2000'li yılların başında da yine IMF baskısıyla borçlara deva olarak satılmak zorunda kalındığı da işlenen konulardan.

Çalışmada, 78 günlük Tekel eylemi sırasında yaşananlar, siyasilerin, sivil toplum örgütlerinin temsilcilerin ve basının gözünden aktarılıyor.

Sigara üretiminde 1980'li yıllarda özel sektörün üretim çabaları bu çerçevede Tütsa deneyimi, Tekel'in gayrimenkullerinin akibeti ve özelleştirme sonrası Türk tütün sektörünün geldiği aşama da kitapta kendine yer bulan konulardan.

Çalışmada, konunun kamuoyunda görünen yüzünden ziyade, Tekel'in özelleştirilmesi çalışmaları sırasında ''aslında ne oldu?'' sorusuna yanıt aranıyor.

13x19 ebatında 208 sayfa olan kitapta, Tekel'in sorumluluk alanında yer alan ürünlerden tütün, puro, alkol, tuz, barut, oyun kağıdı vb. ürünlerde yaşanan gelişmelere ilişkin 1600'lü yıllardan başlayan ve özelleştirme aşamalarını da içeren bir kronoloji de yer alıyor.