Türk Halk Edebiyatı

Türk Halk Edebiyatı halkın yaşayışını, düşünüşünü, inançlarını ve edebi zevkini yansıtan edebiyattır. Yüzyıllardan beri halkın sözlü kültüründe yaşayan ve dilden dile aktarılan anonim ürünler ile sanatçısı belli olmakla birlikte halkın kültürünü ve edebi zevkini yansıtan ürünler bu edebiyat içerisinde değerlendirilmektedir. Aydınlar tarafından oluşturulup kişisel zevk ve estetiği yansıtan eserlerden farklı olması dolayısıyla halk edebiyatı denmektedir. Halk edebiyatı ürünleri sözlü kültür ve geleneğe sıkı sıkıya bağlıdır. Bu yüzden halkın dilden dile aktardığı anonim ürünler için kullanılır. Halk edebiyatı içerisinde değerlendirilen ve sanatçısı belli ürünler de kişisel olmaktan çok geleneksel zevk ve estetiği yansıtmaktadır.

Bu alanda Batıda yapılan çalışmalar 19. yüzyıl ortalarında folklor adıyla başlamıştır. Batıdaki örneklere uygun olarak bizdeki bilimsel çalışmaların başlaması 20. yüzyıl başlarına rastlamaktadır.

Batıda folklor adıyla destan, masal, türkü, halk hikayesi, halk tiyatrosu gibi edebiyatı ilgilendiren çalışmalar yanında halk bilimini ilgilendiren çalışmalar da yapılmıştır. Bizde de başlangıçta halk kültürünün her yönünü kapsayan çalışmalar yapıldıysa da bugün artık sınırları belirli bir halk edebiyatından söz edilebilmektedir.

Üniversitelerde okutulan Türk Halk Edebiyatı derslerinde sözlü ve yazılı edebi ürünler ele alınmaktadır. Bunlar arasında destanlar, masallar, halk hikayeleri, halk tiyatrosu, fıkralar gibi mensur ürünler; mani, türkü, koşma, semai, destan gibi manzum ürünler incelenmektedir. Atasözleri ve bilmeceler gibi ürünlerin manzum ve mensur örnekler i de bulunmaktadır.

Halk edebiyatının bağımsız bir bilim haline gelmesine Batıda ve bizde folklor (halk bilimi) adıyla yapılan çalışmalar öncülük ettiği için eserin başına folklor konusunu yerleştirmeyi uygun gördük.

Eser yirmi sekiz bölüm halinde hazırlanmıştır. Folklor ile ilgili genel bilgilerin ardından önce mensur örnekler, sonra manzum örnekler üzerinde durulmaktadır. Ders kitabı mantığıyla hazırlandığı için mensur örnekler birinci yarıyıl, manzum örnekler ikinci yarıyıl işlenecek biçimde yerleştirilmiştir.

Öğrencilerin alan sınavına girecekleri göz önüne alınarak son kısma çıkmış sorulardan örnekler alınmıştır.

Bütün dünyada uzun zaman göz ardı edilen halk kültürü bugün artık hak ettiği yeri bulmaya başlamıştır. Bizi geçmişe bağlayan ve geçmişi bugüne taşıyan halk kültürünün özgün örnekleri de halk edebiyatı ürünlerinde kendisini göstermektedir. Bugün dünya çapında özgün edebi ürünler ortaya koyacaksak kendi kültürel ve edebi geçmişimizden beslenmek zorundayız. Türk Halk Edebiyatı adına yararlı olabilmek ümidiyle.