Türk Mitolojisi 1. Cilt_{Kaynakları ve Açıklamaları ile Destanlar}

Bugünkü milletler arasında da, köklü bir mitolojiye sahip olanlar veya olmayanlar vardır. Mesela Alman ve İskandinavya kavimleri, çok geniş ve eski bir edebiyata sahiptirler. Bunun için de bu memleketler, tarihi (Traditional) metoda büyük bir önem vermişlerdir. Amerika gibi yeni topluluklarda ise, böyle tarihi bir edebiyat yoktur. Bu sebeple bu memlekelerin bilginleri de, adeta Alman mektebine cephe almış gibidirler. Ne yapalım ki, bizim de çok eski bir tarih ve edebiyatımız vardır. Bu sebeple kitabımızı yazarken, ister istemez Alman mitoloji araştırmalarında kullanılan metodları iyice tanımak ve uygulamak zorunda kaldık. Almanya'da mitoloji araştırmaları, din ve edebiyat tarihi ile, mukayeseli dil tetkikleri bakımından büyük bir çığır açmıştır. Başka memleketlerde etnograf ve sosyologların fikir spekülasyonlarına bir konu teşkil eden mitoloji, Almanya'da dil ve edebiyat metinleri olarak ele alınmış ve bu efsaneler sayesinde Alman milletin düşünce ve içtimai tarihi aydınlığa kavuşturulmuştur.

Mitoloji nedir ve ne değildir? Böyle bir eseri yazmağa başlamadan önce, bu meseleleri kesin olarak bilmek ve tanımak mecburiyetinde idik. Bu sebeple, metod meseleleri üzerinde her bölümümüzde yeri geldikçe geniş olarak durmağa çalıştık. Yalnız burada Almanların' Brockhaus adlı büyük ansiklopedisinde verilen şu kesin sınırlamayı da vermeden geçemeyeceğiz. Brockhaus'a göre, "Tarih'de adı geçmeyen, artık unutulmuş büyük kahramanlarıa ait efsaneler, mitolojinin kadrosuna girer". Tarihde yaşadıkalrını bildiğimiz kişilere ait efsaneler ise destan, yani Legende'dir. Bu açık tarife göre, Oğuz destanı bir destan (Legende) değil; bir mitoloji (Mythus)'dur. Mitoloji araştırmalarının konusu yalnızca kahramanlık destanalrından ibaret değildir. Efsane (Mythus)'lerin şimdiye kadar pek çok tarifleri yapılmıştır. bunalr içinde en açık olanlarından birisi de, E. A. Gardner'in "Encyclopaedia of Religion and Ethics, IX, s.117" deyaptığı bir sınırlamadır. Gardner'e göre mitoloji, "Tabiat varlıkları ile olaylarına, kişilik verme sureti ile anlatma şeklidir". Burada şunu da bilhassa belirtmek istiyoruz: Efsanelerin kendilerine Mythus veya Mythe denir. Mitoloji (Mythologie) ise, bu efsaneleri inceleyen ilim koludur. Şu nokta da çok önemlidir: Mitoloji deyiminde büyük araştırıcılar, "Yalnızca bir milletin veya akraba toplumlara ait efsanelerin, bir bütün halinde incelenmesi"ni anlamışlardır. Yoksa, insan düşüncesinin birer parçası olan dünya mitolojileri arasında, benzer noktalar bulmak veya göstermek, bir mitolojik tetkiki değildir.