Türkler Arasında_{Robert Kolej'i Kuran Misyonerin Anıları}

Cyrus Hamlin 1811-1900 yılları arasında yaşamış ABD'li bir misyoner ve eğitimci. American Board misyoner kuruluşu adına Ocak 1839'da Osmanlı İmparatorluğu'na geldi. 1860 yılında Robert Kolej'in kurulması çalışmalarına başladı ve 1876 yılına kadar da okulun müdürü olarak görev yaptı. Ancak, Hamlin'in hayatı ve faaliyetleri böyle üç cümleyle özetlenip geçilecek kadar tekdüze değil. O, her zaman pek çok iddia ve spekülasyonların baş figürü oldu. Örneğin, Cyrus Hamlin'in Robert Kolej'i kurduğu Rumelihisarı sırtlarına çıkıp, hırsla, "Fatih'in İstanbul'u aldığı surlardan bu milletin kültürünü fethedeceğim" dediği; bu kararlılıkla okul binasını inşa ettiği taşları bile Rumelihisarı'nda kullanılan taş malzemenin aynısından seçtiği; Bulgar isyanlarına bu okul mezunu gençlerin liderlik ettiği; okulun, dış güçlerin bir üssü ve ajan yuvası haline geldiği,... bu iddialardan bazılarıdır. Ayrıca, Türkiye'nin basın, yayın, sanat, siyaset, ekonomi... vitrininde bu okul mezunlarının yoğun bir şekilde yer almasına da hep dikkat çekilegeldi. Bütün bunlar Robert Kolej etrafında sürekli bir spekülasyon fırtınası estirdi. Robert Kolej'in kuruluş yılları ve misyonu hakkında fikir edinmek isteyenler için, okulun kurucusu ve ilk müdürü Amerikalı misyoner Cyrus Hamlin'in İstanbul anılarını toparladığı "Türkler Arasında" isimli kitap şüphesiz ki ilk okunması gerekenler arasında. "Türkler Arasında" Osmanlı'nın çöküş döneminde yaşanan karanlıkta kalmış pek çok olayı aydınlatıp, geçmişi biraz daha berraklaştırıyor.