Uluslararası Hukuk, Avrupa Hukuku ve Türk Hukukunda Mülteci ve Sığınmacıların Etkili Başvuru Hakkı

Etkili başvuru hakkı, bireylere karşılaştıkları bir hak ihlalinin giderilmesi için yetkili bir organa başvurabilme hakkı tanımaktadır. İnsan hak ve özgürlüklerinin korunmasında asıl ve öncelikli görev ulusal hukuk düzenlerine aittir. Etkili başvuru hakkı hak arama özgurluğu ile yakından ilişkilidir. Bu nedenle, devletler kendi iç hukuklarında bireylerin etkili başvuru yollarına erişimini sağlamak zorundadır. Dava dosyasına erişim hakkı, kendisine karşı
yapılan tum suçlamalar hakkında bilgilendirilme hakkı, savunma hakkı, adli yardıma erişim gibi haklar, etkili başvuru hakkının uygulamada gözetilmesine imkan veren önemli unsurlardır. Uluslararası koruma kapsamında korunan kişilerin özellikle multeci ve sığınmacıların içinde bulundukları zor durum duşunulduğunde etkili başvuru hakkının sağlanmasının son derece önemli olduğu görülmektedir.

Hukuk yolunun etkili olup olmadığının değerlendirilmesinde belirleyici olan unsur, uygulamada erişilebilir olmasıdır. Multeci ve sığınmacıların hukuk yoluna usulune uygun olarak başvurabilmesi için başvurusunun sonucunu takip edebilme imkanını tesadufi duruma getiren tebliğ usullerindeki sorunlar, avukatlık ve vekalet ucretlerine maddi imkanın yeterli olmaması, göç alanındaki uzman avukatların sayısının az olması gibi hususlar etkili başvuru hakkına erişimi engelleyen fiili sebeplerdir. Bu anlamda bir mahkemenin var olması, bu mahkeme önunde kişinin itiraz hakkını kullanabilmesi etkili başvuru hakkının tecellisi için yeterli görunmemektedir. Hak kayıplarının yaşanmaması için, multeci hukukunda etkili başvuru hakkının tam anlamıyla sağlanması gerekmektedir.