Makine Konstrüksiyonunda Güvenilirlik

ÖNSÖZ
Bu incelemenin amacı, güvenirlik fikrine dayanan Makina Konstrüksiyonunun esaslarını oluşturmak ve bu esaslara göre pratik hesap yöntemlerini geliştirmektir. Buna göre eserin ilk bölümünde, tekniğin gelişmesi ile ilgili bazı düşünceler açıklanmış; güvenirlik fikrinin bu gelişme-lerin bir sonucu olarak meydana geldiği belirtilmiş; güvenirlik kavramı ve bunun emniyet fikrine nazaran Makina Konstrüksiyonundaki yeri açıklan¬mıştır. Teknik sistemlerin ve bunları oluşturan fonksiyon elemanlarının ve elemanların işe yaramama halleri, rasyonel bir şekilde sınıflandırılmış ve konstrüksiyon, imalat, montaj ve bakım hatalarından dolayı meydana ge¬len işe yaramama olayları ile ilgili somut örnekler verilmiştir.
Güvenirlik fikrinin İstatistik ve ihtimaliyat Teorilerine dayandı¬ğı ve genellikle öğrencilerin ve pratikte çalışan mühendislerin istatistik bilgileri yeterli olmadığı gözönünde tutularak, eserin ikinci bölümünde İstatistik Analizin ve İhtimaliyat Teorisinin genel kavramları ifade edil¬miş, ihtimaliyat Teorisi ile güvenirlik arasındaki bağıntı gösterilmiş ve modern istatistik ile İhtimaliyat Teorisinin konunun incelenmesinde önem taşıyan yöntemleri özet olarak açıklanmıştır.
Üçüncü bölümde, statik zorlamada meydana gelen kopma olayının is¬tatistik yönü incelenmiş, bu zorlama ile ilgili güvenirlik fikrinin esas¬ları belirtilmiş ve statik zorlamaya maruz kalan makina elemanlarımı^ gü¬venirlik fikrine göre hesap yöntemi verilmiştir.
Dördüncü bölümde, değişken zorlamalarla ilgili yorulma olayı hakkındaki düşünceler incelenmiş, istatistik yöntemlerine göre yapılan son araştırmalara göre yorulma mukavemet sınırı belirtilmiş, değişken zorlama¬larda güvenirlik fikrinin esasları ve bu fikre göre pratik hesap yöntemi verilmiştir.
Beşinci ve altıncı bölümlerde sırasıyla aşınma ve yıpranmanın ista¬tistik esasları oluşturulmuş ve güvenirlik fikrine dayanan hesap yöntemi gösterilmiştir.
Yedinci bölümde, Teknik Sistemlerin güvenirliği ile ilgili örnek güvenirlik kavramı ifade edilmiş ve buna göre, Fonksiyon Elemanlarının ve Teknik Sistemlerin hesaplanma tarzları verilmiş tir._ Elemanların, Teknik Sistemin yapısındaki çeşitli tertiplenme tarzları incelenmiş; yedek teori¬sinin esasları açıklanmış, aktif ve beklemeli montaj sistemleri anlatılmış ve bunlara bağlı olarak Teknik Sistemlerin güvenirliklerini hesaplamak için yöntemler geliştirilmiştir.
Eser, Makina Fakültelerinin son sınıf ve lisans üstü (master) öğ¬rencilerinin ve pratikte çalışan mühendislerin bilim seviyesine göre ter¬tiplenmiştir. Bu bakımdan, konuların daha iyi anlaşılması için sayısal uygulamalar verilmiş, pratikten somut örnekler gösterilmiş, ve hesap yöntemleri için yardımcı cetveller düzenlenmiştir.
Konu ile ilgili diğer eserlere nazaran., bu incelemenin ortaya koy¬duğu fikirler şu şekilde özetlenebilir:
- Genellikle, Teknik Sistemlerin örnek güvenirliği ile, Makina Ele¬manlarının güvenirlik fikrine dayanan hesap tarzları ayrı ayrı İncelenmek¬tedir. Burada, her iki konu bir arada İncelenmekle birlikte, örnek güve¬nirlik ile, elemanların maruz kaldığı statik kopma, yorulma, aşınma ve yıpranma gibi işe yaramama olayları arasında sıkı bir bağıntı kurulmaya ve bu şekilde güvenirlikle ilgili üniter bir teori oluşturulmaya çalışıl¬mıştır.
- Makina Elemanlarının güvenirlik fikrine dayanan hesap yöntemleri, tüm işe yaramama olaylarını kapsayan bir şekilde ele alınmış, geliştiril¬miş ve güvenirlik faktörü fikrine dayanarak oldukça basit bir hesap yön¬temi verilmiştir,,
- Aşınma ile ilgili güvenirlik fikrinin esasları oluşturulmuş, Makina Elemanlarının şekillendirilmesinde nazarı dikkate alınmayan yıpranma ola¬yı ile ilgili rasyonel bir hesap tarzı verilmiştir.
Eserin hazırlanmasında yardımcı olan Yard. Doç. Dr. Muzaffer Er¬ten'e basılmasını yüklenen Birsen Yayınevi'ne teşekkürü bir borç bilirim.
Eserin okuyuculara yararlı olması dileğimle.
Gayrettepe, 1997
Prof. Dr. Mustafa Akkurt