Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Harp Malullerinin Sosyoekonomik ve Sağlık Durumları_(1877-1939)

Tarih boyunca savaşlar büyük sosyal yıkımlara sebebiyet vermiştir. Göçler, salgın hastalıklar, nüfus azalması, ekonomik sıkıntılar, kıtlık ve toplumsal çöküntü bunlardan bazılarıdır. Bazı gruplar ise bu yıkımı daha derinden yaşamışlardır. Esirler, göçmenler, felaketzedeler, şehit aileleri, yetimler ve malûl gaziler gibi. Bu gruplardan biri olan harp malûlleri ile ilgili akademik yazında herhangi bir çalışma söz konusu değildir. Bu nedenle tezde 1877'den 1939'a kadar geçen süreçte harpler sırasında malûl kalan askerlerin sağlık, sosyal ve ekonomik durumları ve bununla ilgili yapılan düzenlemeler değerlendirilmiştir.
Harp malûlleri sorunu Fransız İhtilali sonrasında insan haklarının gelişimine paralel olarak gündeme gelmeye başlamıştır. Özellikle XIX. yüzyıldan itibaren uluslararası alanda konuyla ilgili duyarlılık artmıştır. 1864 yılında imzalanan Cenevre Sözleşmesi bunun için önemli bir adım olmuştur. Zira sözleşme, savaş mağduru olanların haklarını güvence altına almıştır.
Osmanlı Devleti'nde harp malûlleri ile ilgili düzenlemeler modernleşmeye paralel olarak gelişmiştir. Bunun yanında Osmanlı Devleti'nin XIX. yüzyıl ve sonrasında girdiği savaşlar, büyük yıkım ve insan kayıplarıyla sonuçlanmıştır. Bu kayıplar toplumu ve devleti sıkıntı içerisine sokmuş, bu alanda bazı tedbirler almayı zorunlu kılmıştır. Buna bağlı olarak askeri sıhhiye alanında yapısal tedbirler alınmış, tekaüt kanunları ile malûl gazilerin sosyal ve ekonomik şartları iyileştirilmeye çalışılmıştır. Toplum da malûllerin sosyal şartlarını iyileştirmek için elinden gelen her türlü desteği sağlamıştır.
Cumhuriyet döneminde ise yaşanan tecrübelere bağlı olarak cephede ve cephe gerisindeki sıhhi hizmetler daha teşkilatlı hale getirilerek hasta ve malûl asker sayısındaki artış önlenmeye çalışılmıştır. Bunun yanında savaşın mağduru olan malûllerle ilgili ekonomik ve sosyal düzenlemeler kapsamlı hale getirilmiştir. Keza sosyal devlet olgusunun gelişimine paralel olarak malûllerle ilgili birçok yeni hukuki düzenleme yapılmıştır. Ayrıca imkansızlıklara rağmen malûllerin refah seviyelerinde ciddi bir iyileşme sağlanmıştır.