Osmanlı Türk Sivil Mimarisinde Pencere

Mekan ışıkla var olur. Işık yapıda sınırlanan mekanın ayrılmaz bir parçasıdır. İnsan doğal ortamdan ayırdığı, koruyup üzerini örttüğü, duvarla sınırladığı mekan parçasını, yine kendi uğraşı ile ışık ve hava alabilmek için yer yer yırtmış, açmış, boşluklar oluşturmuştur.

Geleneksel duvarda boşluk kavramı ile tanımlanan pencere, yapının cephesinde dolu-boş, saydam-sağır kontrastını oluşturan, biyolojik ve psikolojik açıdan iç-dış ilişkisini sağlayan bir elemandır. Yapı yüzeyinde boşluğun boyut, oran, renk ve ritm etkisi yüzeyi oluşturan diğer elemanlarla ve kendi arasındaki orantısı, cephelerin görsel etkisini oluşturur.

Pencere elemanının değişik aralık ve periyotlarla kullanılması geometrik ve sayısal değerlere köklü bir alışkanlıkla bağlı bulunan insan üzerinde büyük etki yapar. Boşluk düzeninin ritm etkisi yanında, boşluğun çevrelenmesi, bezenmesi, süslenmesi, yapı yüzeyinin ve strüktür elemanlarının malzemesi, rengi ve kokusu bu alanda sınırsız çeşitleme olanağı sağlar. Nitekim boşluk, başlangıcından bugüne kadar her uygarlığın kişiliğini belirten bir tutumla ele alınmış ve işlenmiştir...
(Giriş'ten)