Pontus Meselesi

Pontus Meselesi, XIX.yüzyılın XX.yüzyıla devrettiği bir mirastı. Rumlar, İnebolu'dan Batum'a kadar uzanan Karadeniz kıyılarında, Trabzon merkez olmak üzere, bir Rum-Pontus devleti kurmak istiyorlardı. Trabzon Viyaletinin vatansever Türk halkı, Rum istekleri karşısında derhal teşkilatlanarak Şubat 1919'da Trabzon Muhafaza-i Hukuk-i Milliye Cemiyeti'ni kurdular. Bir süre sonra, Rum ve Ermeni tehlikesine karşı Erzurum ve diğer Doğu illeriyle birlikte çalışmaya karar verdiler. Bu birlik düşüncesi, Mustafa Kemal'in 9. Ordu Müfettişi olarak Samsun'a çıkıp Erzurum Kongresi'ni toplamasından sonra daha da kuvvetlendi. Mustafa Kemal Paşa, Samsun'da Rum çetelerinin yaptıkları kötülükleri yakından görmüştü. O, Havza'dan gönderdiği bir raporda, Trabzon'da asayişin daha iyi olduğunu belirterek bunun sebebini, "Trabzon vilayet halkının uyanıklığı"na bağlıyordu. Trabzon Vilayetinde Rum çetelerinin faaliyetleri kontrol altına alınmış; Rum göçü durdurulmuştu. Pontus Meselesi'ni dört bölüm halinde ele alırken, konuyu Trabzon ve Giresun'daki Rum faaliyetleriyle sınırlandırmaya çalıştık. Trabzon Muhafaza-i Hukuk-i Milliye Cemiyeti ile Topal Osman faktörü üzerinde durmamızın en önemli nedeni, bölgede Pontuscu Rumlara karşı etkili bir mücadele vermelerinden kaynaklanmaktadır. Ayrıca, İtilaf Devletlerinin Pontus Meselesindeki rolleri ve bölgedeki faaliyetlerine değinmeyi de faydalı bulduk.